Abstract:
ด้วยเหตุที่มาตรา 295 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับปัจจุบัน (พ.ศ.2540) ได้กำหนดให้คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าที่ในการตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หากพบว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองผู้ใดจงใจไม่ยื่นบัญชีฯ และเอกสารประกอบตามที่กำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญหรือจงใจยื่นบัญชีฯ และเอกสารประกอบด้วยข้อความอันเป็นเท็จหรือปกปิดข้อเท็จจริงที่ควรแจ้งให้ทราบ ให้เสนอเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยชี้ขาด โดยคำวินิจฉัยในศาลรัฐธรรมนูญในคดีดังกล่าวนี้มีความสำคัญต่อระบบการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐที่เกี่ยวกับการตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง เพื่อป้องกันการทุจริตหรือการแสวงหาผลประโยชน์จากการใช้อำนาจรัฐ
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญตามมาตรา 295 โดยเฉพาะคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่ 20/2544 กรณีพันตำรวจโททักษิณ ชินวัตร ปกปิดการแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินว่ามีกระบวนพิจารณาคดี การให้เหตุผลในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญมีความสอดคล้องตามหลักรัฐธรรมนูญและกระบวนการพิจารณาคดีของศาลรัฐธรรมนูญหรือไม่ และศึกษาถึงผลสืบเนื่องจากคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญฉบับนี้ว่าจะก่อให้เกิดผลกระทบต่อการตรวจสอบการยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองอย่างไร เพื่อศึกษาหาแนวทางแก้ไขปัญหาและข้อบกพร่องที่เกิดขึ้น
จากการศึกษาพบว่า กระบวนพิจารณาคดีของศาลรัฐธรรมนูญในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่ 20/2544 ยังขาดหลักเกณฑ์ที่ชัดเจนและเป็นระบบ กระบวนการพิจารณาคดีบางเรื่องไม่ถูกต้องสอดคล้องตามหลักรัฐธรรมนูญและกระบวนการพิจารณาคดีของศาลรัฐธรรมนูญ การให้เหตุผลในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญมีความไม่ชัดเจนและไม่เหมาะสมตามหลักรัฐธรรมนูญ ส่งผลกระทบต่อองค์กรตรวจสอบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ฉะนั้นศาลรัฐธรรมนูญควรปรับปรุงกระบวนการพิจารณาคดีและการให้เหตุผลคดีรัฐธรรมนูญมาตรา 295 ให้มีความถูกต้องและสอดคล้องตามหลักรัฐธรรมนูญต่อไป
ผู้เขียนจึงมีการเสนอให้มีการปรับปรุงกระบวนการพิจารณาคดีตามรัฐธรรมนูญมาตรา 295 ให้มีรายละเอียดให้ถูกต้องเหมาะสมและสอดคล้องตามหลักรัฐธรรมนูญและกระบวนการพิจารณาคดีของศาลรัฐธรรมนูญ การให้เหตุผลในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญควรมีความสมเหตุสมผลสอดคล้องกับระบบการตรวจสอบการยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง โดยให้มีการนำแนวคิดและนิติวิธีตามกฎหมายมหาขนมาปรับใช้แก่คดีและควรส่งเสริมงานเขียนคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญให้มีคุณภาพและคุณค่าตามหลักวิชาการที่ถูกต้องยิ่งขึ้น
