การดำเนินคดีศุลกากร : ศึกษาแนวทางในการกำหนดโทษสำหรับความผิดอาญาศุลกากร

Abstract

กฎหมายศุลกากรเป็นกฎหมายฉบับหนึ่งที่มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งสำหรับเป็นเครื่องมือของรัฐในการบริหารและตอบสนองเป้าหมายทางเศรษฐกิจการเงินการคลังของประเทศ เพื่อให้การบังคับใช้กฎหมายศุลกากรเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ กฎหมายศุลกากรจึงได้กำหนดความผิดและโทษทางอาญาไว้ แต่เนื่องจากความผิดอาญาตามกฎหมายศุลกากรนี้เป็นความผิดทางเทคนิคที่เกิดจากข้อห้าม (mala prohibita) กฎหมายศุลกากรจึงได้กำหนดลักษณะพิเศษเกี่ยวกับการระงับคดีไว้ กล่าวคือสำหรับคดีอาญาทั่วไป โดยปกติคดีจะไปสิ้นสุดในชั้นศาลอันเป็นการใช้อำนาจตุลาการ แต่คดีศุลกากรมีพระราชบัญญัติศุลกากร พุทธศักราช 2469 บัญญัติไว้เป็นพิเศษให้ระงับคดีได้โดยพนักงานสอบสวนหรืออธิบดีกรมศุลกากร (มาตรา 102) หรือโดยคณะกรรมการเปรียบเทียบและงดการฟ้องร้อง (มาตรา 102 ทวิ) แล้วแต่กรณี เมื่อบุคคลที่ถูกกล่าวหายินยอมและใช้ค่าปรับ หรือได้ทำความตกลง หรือทำทัณฑ์บน หรือให้ประกัน แต่หากผู้ที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดมิได้ยินยอมและใช้ค่าปรับ หรือมิได้ทำความตกลง หรือทำทัณฑ์บน หรือให้ประกัน อย่างใดๆไว้ แสดงว่าผู้นั้นไม่ประสงค์ให้มีการเปรียบเทียบเพื่อให้คดีระงับไปในชั้นศุลกากร ก็จะมีการนำคดีเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญาตามทางปกติและสิ้นสุดในชั้นศาล ดังนั้น แม้กฎหมายศุลกากรจะได้วางหลักเกณฑ์ให้ฝ่ายบริหาร คือ อธิบดีกรมศุลกากร หรือคณะกรรมการมีบทบาทในการเปรียบเทียบและงดการฟ้องร้องได้ แต่ก็เป็นเพียงการใช้อำนาจกึ่งตุลาการ (Quasi Judicial Function) เท่านั้น อย่างไรก็ตาม วิทยานิพนธ์ฉบับนี้พบว่าบทบัญญัติแห่งกฎหมายและมาตรการทางกฎหมายศุลกากรไม่เอื้ออำนวยให้ผู้ถูกกล่าวหาเลือกใช้วิธีการดำเนินคดีในศาลซึ่งเป็นองค์กรกลางที่มีความเป็นธรรมเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนเองได้เท่าที่ควร เช่น ในเรื่องการกำหนดโทษสำหรับความผิดอาญาศุลกากรที่เคร่งครัดและรุนแรงเกินไปเมื่อเปรียบเทียบกับการกำหนดโทษในการระงับคดีในชั้นศุลกากร ประกอบกับมีข้อขัดข้องและอุปสรรคในการดำเนินคดีศุลกากรตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ทำให้คดีส่วนใหญ่จบลงในชั้นศุลกากรโดยไม่ผ่านกระบวนการตรวจสอบในชั้นศาลอันเป็นองค์กรตุลาการที่ทำหน้าที่ในการพิจารณาพิพากษาคดี ดังนั้น จึงเสนอแนะให้พัฒนามาตรการที่เหมาะสมเพื่อปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย เพื่อให้เกิดความสมดุลและความเป็นธรรมในการให้สิทธิผู้ถูกกล่าวหาได้เลือกใช้วิธีการดำเนินคดีในชั้นศาลหรือวิธีการเปรียบเทียบระงับคดีในชั้นศุลกากรอีกทั้งเพื่อเป็นการขจัดข้อขัดข้องและอุปสรรคต่างๆในการดำเนินคดีศุลกากรตามกระบวนการยุติธรรมทางอาญา