Abstract:
งานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ตลอดจนพัฒนาการเชิงพื้นที่ สังคม และเศรษฐกิจของย่านบ้านหม้อตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพัฒนาการเชิงพื้นที่ อันนำไปสู่ การระบุเงื่อนไขเชิงพื้นที่ที่สำคัญที่สามารถทำให้ย่านการค้าเก่า สามารถดำรงความมีชีวิตชีวาของรูปแบบพาณิชยกรรมอยู่ได้ รวมทั้งเสนอแนะแนวทางเบื้องต้นของการพัฒนาฟื้นฟูพื้นที่ย่านบ้านหม้อ และการประยุกต์ใช้กับพื้นที่ย่านการค้าเก่าอื่นๆ ในกรุงเทพฯ
การศึกษาในครั้งนี้เป็นการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ของพื้นที่ศึกษา วิเคราะห์โครงสร้างและองค์ประกอบเชิงพื้นที่ของเมืองในรายละเอียดของ รูปแบบโครงข่ายการสัญจรและการเข้าถึงของพื้นที่ (transport and accessibility pattern) รูปแบบความหนาแน่นของสิ่งปลูกสร้างต่อพื้นที่ว่าง (figure and ground pattern) รูปแบบการใช้ประโยชน์ที่ดิน/อาคาร (land use / building use pattern) ในช่วงเวลาต่างๆ ของย่านบ้านหม้อ ผลการศึกษาพบว่า ย่านบ้านหม้อเป็นย่านที่มีรูปแบบและลักษณะของการเข้าถึงที่ดี โดยเฉพาะมีความสัมพันธ์และฝังตัวอยู่กับบริบทเชิงพื้นที่ของย่านและเมืองมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน รูปแบบการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่เกิดขึ้นเป็นไปในรายละเอียดปลีกย่อยภายในพื้นที่เท่านั้น ได้แก่ การปรับเปลี่ยนรูปแบบประโยชน์การใช้ที่ดินและการใช้อาคารภายในบล็อก การขยายอาคารใหม่สู่แปลง-บล็อกว่าง หรือการเพิ่มความหนาแน่น การเพิ่มชั้นอาคาร การเชื่อมแปลงที่ดิน การปรับเปลี่ยนบางส่วน หรือทั้งหมดของบล็อกอาคาร การปรับขนาดบล็อกอาคารจากการเปลี่ยนผังถนน ซึ่งเป็นลักษณะของพื้นที่พาณิชยกรรมกลางเมืองที่ดี ทำให้มีรูปแบบกิจกรรมการค้าเกิดขึ้นในพื้นที่อย่างหลากหลาย เช่น ร้านค้าเพชรและเครื่องประดับบริเวณถนนเจริญกรุง ร้านค้าเครื่องใช้ไฟฟ้าบริเวณแยกบ้านหม้อและซอยทิพย์วารี รวมไปถึงหาบเร่แผงลอยสินค้าอิเล็กทรอนิกส์ในบริเวณดังกล่าว อีกทั้งยังมีผู้คนหลากหลายประเภทในแต่ละช่วงเวลา การรักษาคุณสมบัติเชิงพื้นที่ของย่านบ้านหม้อดังกล่าว รวมทั้งการส่งเสริมให้เกิดการใช้พื้นที่ที่เอื้อต่อการเกิดลักษณะความเป็นอเนกประโยชน์ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับย่านพาณิชยกรรมแห่งอื่นๆ ต่อไปได้
