ปัญหาการจัดเก็บภาษีเงินได้จากค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์

Abstract

ค่าตอบแทนจากการให้ใช้สิทธิตามสัญญาแฟรนไชส์ ถือว่าเป็นเงินได้ของแฟรนไชส์ซอร์อันอยู่ในข่ายที่ต้องเสียภาษีเงินได้ตามประมวลรัษฎากร การบริหารจัดเก็บภาษีเงินได้ โดยเฉพาะในส่วนของความหมายของค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์นั้น ยังขาดความชัดเจนแน่นอน เพราะมีจุดประสงค์ในการเรียกเก็บที่แตกต่างกัน ก่อให้เกิดปัญหาและเป็นอุปสรรคต่อการจัดเก็บภาษีเงินได้ ในหลายๆกรณี ได้แก่การพิจารณาขอบเขตความหมายของเงินได้พึงประเมินที่เกิดจากค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์ ไม่สอดคล้องกับหลักการจัดเก็บภาษีเงินได้ ที่เป็นการจัดเก็บจากความมั่งคั่งในทางทรัพย์สินที่เพิ่มขึ้นอย่างแท้จริงของผู้มีเงินได้ ตามหลักในประมวลรัษฎากรเรื่องเกณฑ์เงินสดและเกณฑ์สิทธิ ประกอบกับการพิจารณาเรื่องการเป็นเงินได้พึงประเมินที่เข้าลักษณะตามที่กฎหมายกำหนด ต้องการตีความอย่างเคร่งครัดและต้องตีความภายใต้เจตนารมณ์ของประมวลรัษฎากร มาตรา 39 เป็นสำคัญ การพิจารณาความหมายของเงินได้ที่เกิดจากค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์ ว่าจะถือเป็น “ค่าสิทธิอย่างอื่น” ตามประมวลรัษฎากร มาตรา 40 (3) หรือไม่ ซึ่งสาระสำคัญของสัญญาแฟรนไชส์ เป็นการใช้สิทธิที่เกี่ยวเนื่องกับทรัพย์สินทางปัญญาเป็นหลัก ดังนั้นการกำหนดนิยามหรือขอบเขตความหมายของค่าสิทธิอย่างอื่น จึงต้องสอดคล้องกับหลักสิทธิเด็ดขาด (Exclusive rights) ของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาด้วย การแยกประเภทของเงินได้จากความช่วยเหลือต่างๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับการใช้สิทธิในสัญญาแฟรนไชส์ โดยเงินได้จากค่าตอบแทนที่แฟรนไชส์ซีต้องชำระให้แก่แฟรนไชส์ซอร์นั้นอาจเป็นค่าสิทธิหรือไม่เป็นค่าสิทธิก็ได้ โดยต้องพิจารณาจากนิติกรรมที่เป็นฐานในการก่อให้เกิดเงินได้นั้น และต้องพิจารณาเจตนาที่แท้จริงของคู่สัญญา ประกอบกับต้องพิจารณาพฤติการณ์ที่คู่สัญญาได้ปฏิบัติต่อกันเป็นสำคัญ การหักค่าใช้จ่ายของเงินได้ที่เกิดจากค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์ เนื่องจากประสบการณ์หรือการประสบความสำเร็จของแฟรนไชส์ซอร์ ย่อมจะต้องมีค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องเป็นจำนวนมาก ซึ่งการหักค่าใช้จ่ายตามประมวลรัษฎากร ไม่เป็นการสะท้อนต้นทุนที่แท้จริง กับค่าใช้จ่ายที่ก่อให้เกิดเป็นธุรกิจแฟรนไชส์ เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว จึงควรมีการให้อนุญาตเลือกหักค่าใช้จ่ายสำหรับค่าสิทธิในสัญญาแฟรนไชส์ โดยจะต้องสามารถหักค่าใช้จ่ายตามความจำเป็นและสมควรได้