ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับการแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินตามประมวลรัษฎากร: ศึกษากรณีเงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของ

Abstract

คำนิยามของการจ้างทำของตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ทำให้การจ้างทำของเป็นสัญญาที่มีความหลากหลายและปรากฏเป็นจำนวนมากในระบบเศรษฐกิจ จึงต้องมีระบบการจัดเก็บที่มีความเหมาะสมกับรูปแบบของการจ้างทำของ โดยเฉพาะการจัดเก็บภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาที่ต้องอาศัยรูปแบบของเงินได้พึงประเมินในการแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินเพื่อนำไปคำนวณภาษีต่อไป ในปัจจุบันประมวลรัษฎากรกำหนดให้เงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(2) แม้มิได้ใช้คำว่า "การจ้างทำของ" โดยตรง แต่มีการตีความซึ่งเป็นที่ยอมรับกันอย่างทั่วไปให้คำว่า “การรับทำงานให้” มีความหมายเดียวกับคำนิยามของการจ้างทำของตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ อย่างไรก็ตาม เงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของยังอาจเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(6) ในกรณีที่เป็นเงินได้พึงประเมินจากวิชาชีพอิสระและเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(7) ในกรณีที่เป็นเงินได้จากการรับเหมาที่ผู้รับเหมาต้องลงทุนด้วยการจัดหาสัมภาระในส่วนสำคัญนอกจากเครื่องมือ นอกจากนี้ คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5422/2536 และแนวปฏิบัติของกรมสรรพากรยังวินิจฉัยให้เงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40(8) ในกรณีที่เป็นเงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของที่มีค่าใช้จ่ายสูงอีกด้วย อีกทั้งกรมสรรพากรยังออกคำสั่งกรมสรรพากรที่ใช้เฉพาะกับนักแสดง ตัวแทนหรือนายหน้าประกันชีวิต และอาชีพที่มีลักษณะทำนองเดียวกันกับตัวแทนหรือนายหน้าประกันชีวิตไว้เป็นกรณีพิเศษ โดยกำหนดเงื่อนไขที่จะทำให้เงินได้จากการประกอบอาชีพดังกล่าวกลายเป็นเงินได้ตามมาตรา 40(8) และให้การหักค่าใช้จ่ายจากเงินได้พึงประเมินจากการประกอบอาชีพดังกล่าวเป็นไปตามคำสั่งนี้ การแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินตามประมวลรัษฎากรประกอบกับแนวคำพิพากษาของศาลฎีกาและแนวปฏิบัติของกรมสรรพากรทำให้เงินได้พึงประเมินจากการจ้างทำของถูกจัดอยู่ภายใต้ประเภทเงินได้พึงประเมินที่แตกต่างกันจนก่อให้เกิดความไม่สอดคล้องกับหลักความเสมอภาคทางภาษีอากร หลักภาษีอากรที่ดี และหลักความชอบด้วยกฎหมายภาษีอากร นอกจากนี้ ปัญหาจากการแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินดังกล่าวยังส่งผลกระทบต่อการหักค่าใช้จ่าย การหักภาษี ณ ที่จ่าย และการคำนวณภาษีเงินได้สามีภริยาอีกด้วย ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงต้องวิเคราะห์หาแนวทางแก้ไขปัญหาโดยพิจารณาถึงระบบภาษีเงินได้ หลักการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง และการแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินของต่างประเทศประกอบเพื่อให้ได้การแบ่งประเภทเงินได้พึงประเมินที่เหมาะสมกับการจ้างทำของสำหรับประเทศไทยมากที่สุด