การเลื่อนการเลือกตั้ง

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งเน้นศึกษาถึงสภาพปัญหาทั้งในทางข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายเกี่ยวกับการเลื่อนการเลือกตั้งในประเทศไทย โดยมีประเด็นปัญหาว่ากรณีการเลื่อนวันลงคะแนนเลือกตั้งเฉพาะหน่วยหรือเฉพาะเขตเลือกตั้ง และกรณีการเลื่อนวันเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอันเป็นการเลือกตั้งทั่วไปจะสามารถกระทำได้หรือไม่ และเป็นอำนาจขององค์กรใด ตลอดจนศึกษาวิเคราะห์คำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่มีความเกี่ยวข้องกับการเลื่อนการเลือกตั้งทั่วไป และศึกษาถึงการเลื่อนการเลือกตั้งในต่างประเทศ ได้แก่ ประเทศไนจีเรีย ประเทศมัลดีฟส์ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศเมียนมาร์ และประเทศบังกลาเทศ โดยวิเคราะห์เทียบเคียงเพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญและกฎหมายที่เกี่ยวข้องให้เกิดความชัดเจนต่อไป จากการศึกษาพบว่าประเทศไทยมีบทบัญญัติของกฎหมายเกี่ยวกับการเลื่อนเลือกตั้งเพียงกรณีการเลื่อนวันลงคะแนนเลือกตั้งเฉพาะหน่วยเลือกตั้งหรือเฉพาะเขตเลือกตั้งตามมาตรา 78 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและการได้มาซึ่งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2550 เท่านั้น แต่กรณีการเลื่อนการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอันเป็นการเลือกตั้งทั่วไปหรือในลักษณะการเลื่อนเลือกตั้งทุกเขตเลือกตั้งทั้งประเทศนั้น ยังไม่มีบทบัญญัติของกฎหมายใดกำหนดหลักเกณฑ์ไว้โดยชัดแจ้งให้สามารถกระทำได้ ฉะนั้น จึงเกิดประเด็นข้อถกเถียงกันเรื่อยมาว่าการเลื่อนการเลือกตั้งทั่วไปสามารถกระทำได้หรือไม่ และเป็นอำนาจขององค์กรใด จนกระทั่งเมื่อศาลรัฐธรรมนูญได้มีคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 2/2557 วินิจฉัยเป็นบรรทัดฐานไว้ว่าวันเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นการทั่วไปตามที่กำหนดไว้ในพระราชกฤษฎีกายุบสภาผู้แทนราษฎรสามารถกำหนดขึ้นใหม่ได้ โดยให้เป็นอำนาจหน้าที่และความรับผิดชอบร่วมกันของนายกรัฐมนตรีและประธานกรรมการการเลือกตั้ง ทั้งนี้ การกำหนดวันเลือกตั้งใหม่จะต้องกระทำโดยการตราพระราชกฤษฎีกาแก้ไขเพิ่มเติมกำหนดวันเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเป็นการเลือกตั้งทั่วไปเท่านั้น นอกจากนี้ยังพบว่าในต่างประเทศ เช่น ประเทศไนจีเรีย ประเทศมัลดีฟส์ และประเทศเมียนมาร์ มีบทบัญญัติของกฎหมายรองรับให้สามารถเลื่อนการเลือกตั้งได้เช่นกัน ผู้เขียนจึงเสนอให้มีการบัญญัติเกี่ยวกับการเลื่อนเลือกตั้งทั้งการเลื่อนวันลงคะแนนเลือกตั้งเฉพาะหน่วยเลือกตั้งหรือเฉพาะเขตเลือกตั้ง และการเลื่อนวันเลือกตั้งทั่วไปไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย เพื่อให้มีความชัดเจน ยืดหยุ่นรับกับข้อเท็จจริงในทางปฏิบัติซึ่งอาจเกิดกรณีที่การลงคะแนนเลือกตั้งในหน่วยเลือกตั้งไม่สามารถกระทำได้เนื่องจากเกิดจลาจล อัคคีภัย อุทกภัยหรือภัยพิบัติอื่น เหตุสุดวิสัย หรือเหตุจำเป็นอย่างอื่น ซึ่งเหตุดังกล่าวไม่มีผลกระทบอันส่งผลให้การเลือกตั้งไม่เป็นวันเดียวกันทั่วราชอาณาจักร และเพื่อให้มีความสอดคล้องกับแนวคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่มีต่อการเลื่อนวันเลือกตั้งทั่วไปด้วย