ปัญหาขอบเขตความรับผิดทางละเมิดของนายจ้างตามมาตรา 425 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

Abstract

วิทยานิพนธ์เล่มนี้มุ่งศึกษาถึงขอบเขตความรับผิดของนายจ้างในกรณีที่ลูกจ้างทำละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 425 ว่ามีข้อจำกัดหรือไม่อย่างไร โดยวิเคราะห์เปรียบเทียบกับหลักเกณฑ์ความรับผิดทางละเมิดของนายจ้างฯ และแนวทางการปรับใช้กฎหมายในประเทศอังกฤษ ประเทศฝรั่งเศส และประเทศเยอรมนี โดยพิจารณาปัญหาของมาตรา 425 ในการใช้ถ้อยคำว่า นายจ้างและลูกจ้าง ข้อจำกัดในการบังคับใช้มาตรา 425 ในกรณีการทำงานรูปแบบใหม่ ได้แก่ การจ้างงานผ่านบริษัทรับเหมาทำงานให้องค์กร (Outsourcing Service) การจ้างงานผ่านบริษัทตัวแทน (Agency Worker) หรือการทำงานของผู้รับจ้างอิสระบางประเภท (Freelance) จากการศึกษากฎหมายไทย พบว่า ความรับผิดของนายจ้างในการกระทำละเมิดของลูกจ้างตามมาตรา 425 นั้น มีการใช้ถ้อยคำว่า นายจ้างและลูกจ้าง ทำให้ขอบเขตการบังคับใช้เป็นไปอย่างแคบ เพราะความรับผิดของนายจ้างดังกล่าวจะถูกจำกัดว่าต้องมีความสัมพันธ์กันตามสัญญาจ้างแรงงานตามมาตรา 575 เท่านั้น ส่งผลให้ไม่ครอบคลุมการทำงานในรูปแบบใหม่ แต่ในกรณีกฎหมายอังกฤษ พบว่า ความรับผิดของนายจ้างตามหลัก Vicarious Liability ก็ถูกจำกัดว่าต้องมีสัญญาจ้างแรงงานเกิดขึ้นเช่นกัน แต่ศาลอังกฤษสามารถแก้ปัญหาขอบเขตที่จำกัดดังกล่าวโดยสร้างหลักกฎหมายเรื่องการเกิดสัญญาจ้างแรงงานโดยปริยายขึ้น ทำให้สามารถปรับใช้หลัก Vicarious Liability ได้กว้างมากขึ้น ส่วนความรับผิดของนายจ้างตามกฎหมายเยอรมันและฝรั่งเศส พบว่า ทั้งสองประเทศใช้ถ้อยคำในลักษณะกว้างกว่าคำว่านายจ้างและลูกจ้าง ทำให้ความรับผิดในเรื่องดังกล่าวไม่จำเป็นต้องเป็นความสัมพันธ์ตามสัญญาจ้างแรงงงานเท่านั้น ก็อาจต้องร่วมรับผิดกับผู้ทำละเมิดด้วยหากเข้าหลักเกณฑ์ความรับผิดตามที่กฎหมายกำหนดแล้ว เมื่อนำมาตรา 425 มาพิจารณาปรับใช้กับการทำงานรูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้นในสังคม พบว่า ในกรณีที่ไม่มีความผูกพันตามสัญญาจ้างแรงงานก็จะไม่สามารถปรับใช้มาตรา 425 เพื่อกำหนดให้บุคคลที่เกี่ยวข้องกับผู้ทำงานที่ทำละเมิดมาร่วมรับผิดได้ ซึ่งผู้เขียนเห็นว่า ควรกำหนดแนวทางความรับผิดให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ความรับผิดของกฎหมายฝรั่งเศสและเยอรมันว่า เมื่อมีบุคคลหนึ่งทำงานเพื่อประโยชน์ของอีกบุคคลหนึ่ง โดยเพื่อให้ได้รับสินจ้างตอบแทน และอยู่ภายใต้อำนาจบังคับบัญชาของอีกบุคคลหนึ่งนั้น แม้ไม่มีสัญญาจ้างแรงงานต่อกันก็ตาม หรือในกรณีไม่มีอำนาจบังคับบัญชาที่ชัดเจนแต่มีการทำงานเพื่อประโยชน์ของอีกบุคคลหนึ่งมาเป็นเวลานานแล้ว บุคคลที่ได้รับประโยชน์ก็ต้องร่วมรับผิดตามมาตรา 425 ด้วย ดังนั้น จึงเห็นควรเสนอแนะให้แก้ไขบทบัญญัติมาตรา 425 เป็นดังนี้ โดยตัดคำว่า นายจ้างและลูกจ้างออกไป และใช้ถ้อยคำที่มีความหมายกว้างกว่า เช่น คำว่า ผู้ใช้ให้ทำการงาน กับผู้ทำการงาน เพื่อจะได้ไม่ต้องถูกจำกัดว่าต้องเป็นความสัมพันธ์ตามสัญญาจ้างแรงงานเท่านั้น โดยจะต้องกำหนดหลักเกณฑ์ความรับผิดที่ชัดเจนเพื่อให้สามารถปรับใช้ความรับผิดตามมาตรา 425 ได้กว้างขึ้น และครอบคลุมการทำงานรูปแบบใหม่ได้มากขึ้นต่อไป