Abstract:
วิทยานิพนธ์นี้ เป็นการศึกษาบทบาทของมิชชันนารีอเมริกันในการสร้างชุมชนชาวคริสต์ในล้านนาระหว่าง พ.ศ. 2410-2476 โดยการวิเคราะห์ทางประวัติศาสตร์ให้เห็นถึงกระบวนการสร้างชุมชนชาวคริสต์ของมิชชันนารีอเมริกันในบริบทการปรับเปลี่ยนทางสังคมของล้านนา ในช่วงเวลาดังกล่าว จากการศึกษาได้ชี้ให้เห็นว่า กระบวนการสร้างชุมชนชาวคริสต์ของมิชชันนารีอเมริกันซึ่งตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวความคิดและอุดมการณ์ของศาสนา โดยการใช้ยุทธวิธีและการปฏิบัติทางการแพทย์และการจัดการศึกษาแบบตะวันตก พร้อมกับกิจกรรมที่ส่งเสริมการเผยแพร่คริสต์ศาสนาทั้งทางตรงและทางอ้อม ได้มีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการก่อรูปชุมชนชาวคริสต์ที่มีโลกทัศน์และการปฏิบัติในกรอบ ความคิดและอุดมการณ์ทางศาสนาของมิชชันนารีอเมริกันอย่างชัดเจน ชุมชนชาวคริสต์ซึ่งเป็นกลุ่มคนที่ได้เข้ามาสู่ทางเลือกในศาสนาใหม่นี้ ต้องดิ้นรน ต่อสู้ และปรับตัวท่ามกลางสภาพแวดล้อมต่าง ๆ จนสามารถดำรงความเป็นชุมชนทั้งทางกายภาพที่มีพื้นที่ขอบเขตแน่นอน และชุมชนทางจิตวิญญาณ (หรือชุมชนแบบจินตนาการ)ที่มีระบบความคิดและโครงสร้างขององค์กรทางศาสนาที่เป็นกลไกยึดเหนี่ยวให้เกิดความรู้สึกเป็นพวกเดียวกัน เป็นสังคมที่มีโลกทัศน์และวิธีการดำรงชีวิตที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของตนเอง นอกจากนี้แล้ว กระบวนการสร้างชุมชนชาวคริสต์ของมิชชันนารีอเมริกันส่วนใหญ่ได้ปฏิบัติกับผู้คนในท้องที่ต่าง ๆ โดยเป็นผู้นำและผู้ส่งผ่านความรู้ เทคโนโลยี และวิทยาการสมัยใหม่แพร่กระจายสู่ชาวบ้านที่อยู่ห่างไกลจากศูนย์กลางของเมืองอย่างกว้างขวาง จึงได้เป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งในกระบวนการเปลี่ยนแปลงสู่ความทันสมัยของล้านนา ที่มีการเคลื่อนไหวอยู่ในหมู่คนระดับชาวบ้าน ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง สังคม และเศรษฐกิจ ที่เป็นอิทธิพลจากรัฐบาลกรุงเทพฯ
