Abstract:
วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษาบทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 พ.ศ. 2550 และ พ.ศ.2560 โดยได้แบ่งการศึกษาเป็น 3 ส่วน ส่วนแรกศึกษารูปแบบการเขียนบทเฉพาะกาล พบว่าบทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญไทยทั้ง 3 ฉบับ มีบทบัญญัติที่ค่อนข้างยาว มีความสลับซับซ้อน เชื่อมโยงหลายมาตราและในบางมาตราเมื่อถูกเชื่อมโยงแล้วยังเชื่อมโยงต่อไปยังมาตราอื่น ๆ อีกทอดหนึ่ง ทำให้เกิดความสับสนและยากแก่การทำความเข้าใจ ส่วนที่สองศึกษาการบังคับใช้บทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญไทยทั้ง 3 ฉบับ ยังคงไว้ซึ่งสถาบันและบุคคลที่มีอยู่ตามรัฐธรรมนูญเดิมไว้ การบังคับให้พิจารณาพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญฉบับที่สำคัญภายในระยะเวลาที่กำหนด การเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาชุดใหม่ สถานภาพของฝ่ายบริหารหลังประกาศใช้รัฐธรรมนูญ กลไกการตรวจสอบอำนาจและการใช้อำนาจรัฐ การจัดตั้งองค์กรตรวจสอบและการปฏิรูปการเมือง การตราพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญที่มีความสำคัญและจำเป็นสำหรับการปฏิรูปการเมือง การกำหนดระยะเวลาในการเลือกตั้งหรือจัดรูปแบบสถาบันทางกฎหมายและสถาบันทางการเมืองต่าง ๆ ใหม่ การยกเว้นบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญบางมาตราไม่ให้นำมาใช้บังคับกับกรณีต่าง ๆ ภายใต้เงื่อนไข จากการศึกษาการบังคับใช้บทเฉพาะกาลทั้งหมดที่กล่าวมาได้นำมาสู่การศึกษาส่วนที่สาม ได้แก่ การศึกษาผลที่เกิดจากบทเฉพาะกาลต่อหลักความเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ สามารถแยกเป็นกรณีที่บทเฉพาะกาลบัญญัติแตกต่างไปจากเนื้อหาของรัฐธรรมนูญและกรณีที่เนื้อหาของรัฐธรรมนูญไม่เคยบัญญัติไว้แต่นำมาบัญญัติไว้ในบทเฉพาะกาล เช่น การรับรองการกระทำใด ๆ ก่อนหรือหลังประกาศใช้รัฐธรรมนูญว่าเป็นการชอบด้วยกฎหมายและรัฐธรรมนูญ ผู้ศึกษาจึงมีข้อเสนอแนะดังนี้ บทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยควรมีรูปแบบการเขียนที่สั้น กะทัดรัด ไม่เชื่อมโยงหลายมาตรา บทบัญญัติใดที่มีรายละเอียดมากให้นำไปบัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญหรือพระราชบัญญัติต่อไป ควรกำหนดสภาพบังคับให้แก่หน่วยงานของรัฐ องค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ ศาลรัฐธรรมนูญ ที่มีหน้าที่ตรากฎหมายหรือระเบียบที่เกี่ยวข้องให้ดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในเวลาที่กำหนดเพื่อกระตุ้นให้กลไกของรัฐสามารถดำเนินการต่อไปได้โดยไม่ต้องหยุดชะงัก อีกทั้งไม่ควรนำบทบัญญัติที่รับรองการกระทำก่อนหรือหลังวันประกาศใช้รัฐธรรมนูญโดยถือว่าการกระทำนั้นชอบด้วยกฎหมายและรัฐธรรมนูญ อันจะส่งผลต่อการตรวจสอบความชอบด้วยรัฐธรรมนูญมาบัญญัติไว้ในบทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญ และในกรณีที่บทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญกำหนดยกเว้นไม่ให้นำบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญบางเรื่องมาบังคับใช้ซึ่งมีรายละเอียดจำนวนมากควรนำไปบัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ
