การศึกษาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัย ตามแนวศึกษานิเวศวิทยาเชิงสังคม

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแบบแผนการบริโภคและปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัย ตลอดจนเพื่อทราบความคิดเห็นและข้อเสนอแนะในการป้องกันการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยจากทุกภาคส่วนของสังคมตามแนวศึกษานิเวศวิทยาเชิงสังคมทั้ง 5 ระดับได้แก่ ระดับบุคคล ระดับครอบครัวและเพื่อน ระดับสถาบันการศึกษา ระดับชุมชน และระดับสังคม การวิจัยแบ่งเป็น 2 ส่วนคือ ส่วนแรกเป็นการวิจัยเชิงปริมาณ ใช้วิธีการวิจัยเชิงสำรวจด้วยแบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยอายุ 18 – 24 ปี ในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 1,200 คน ใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ถดถอย ณ ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ .05 ส่วนที่สองเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่มย่อยกับตัวแทนจากภาคส่วนทั้ง 5 ระดับของสังคม ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ร้อยละ 77.5 ไม่บริโภคร้อยละ 22.5 และในกลุ่มที่บริโภคพบว่า เป็นการบริโภคปีละ1-2 ครั้งหรือบริโภคเฉพาะเทศกาล มีสัดส่วนสูงสุด (ร้อยละ 34) อายุแรกดื่มเฉลี่ยเท่ากับ 16.12 ปี เหตุผลของการบริโภคครั้งแรกคืออยากทดลอง มีสัดส่วนสูงสุด (ร้อยละ 63.6) เหตุผลของการเลิกบริโภคคือ การพบว่าเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นสิ่งไม่ดีจึงตัดสินใจเลิกเอง มีสัดส่วนสูงสุด (ร้อยละ 51.6) เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่บริโภคบ่อยที่สุดคือเบียร์ (ร้อยละ 38.5) โอกาสที่บริโภคมากที่สุดคือในงานเลี้ยงสังสรรค์กับเพื่อนฝูง (ร้อยละ 85.4) สถานที่ที่บริโภคมากที่สุดคือสถานบันเทิง (ร้อยละ 70.4) สถานที่ที่กลุ่มตัวอย่างซื้อเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำคือ ร้านค้าสะดวกซื้อ มีสัดส่วนสูงสุด (ร้อยละ 37.8) ค่าใช้จ่ายในการบริโภคต่อเดือนเฉลี่ยเท่ากับ 738.71 บาท ความสะดวกด้านเวลาในการหาซื้อเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บริเวณมหาวิทยาลัยเฉลี่ยเท่ากับ 14.54 นาที และบริเวณชุมชนที่พักอาศัยเฉลี่ยเท่ากับ 12.01 นาที ปัญหาที่เกิดขึ้นมากที่สุดคือปัญหาด้านสุขภาพ (ร้อยละ 44.7) และเมื่อควบคุมอิทธิพลของตัวแปรอิสระอื่นๆให้คงที่แล้ว พบว่าตัวแปรอิสระที่มีอิทธิพลต่อการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ มีทั้งสิ้น 6 ตัวแปรเป็นลำดับได้แก่ เจตคติที่มีต่อการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของเพื่อนสนิท ระยะเวลาในการหาซื้อเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บริเวณมหาวิทยาลัย การพักอาศัย เพศ และอายุ โดยร่วมกันอธิบายการแปรผันของการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยได้ร้อยละ 19.6 (R2=0.196) และเมื่อนำผลการวิจัยเชิงคุณภาพมาพิจารณาร่วมด้วยแล้ว สามารถสรุปได้ว่า การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยมิได้เกิดจากอิทธิพลของปัจจัยระดับใดระดับหนึ่งเท่านั้น แต่ได้รับอิทธิพลมาจากปัจจัยระดับต่างๆร่วมกัน ดังนั้นมาตรการเชิงพหุระดับน่าจะนำไปสู่การป้องกันและแก้ไขปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน