Abstract:
รายงานการวิจัยเรื่องนี้เป็นการศึกษาวิวัฒนาการ และการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของศิลปะและสังคมจากรูปลักษณ์พระพุทธปฏิมากร เพื่อเสนอรายงานผลการวิจัยโดยอาศัยรูปลักษณ์พระพุทธปฏิมากรเป็นข้อมูลหลักในการศึกษาและทำการวิเคราะห์ให้เกิดความรู้ใหม่เกี่ยวกับวิถีชีวิตไทย ในด้านวิวัฒนาการของศิลปะและความสัมพันธ์ของสังคมทั้งสองอย่างควบคู่กันไป การศึกษารูปแบบของพระพุทธปฏิมากรที่มีการเปลี่ยนแปลงคลี่คลายมาโดยลำดับสมัยในประวัติศาสตร์ชาติไทย โดยเริ่มต้นตั้งแต่สมัยทวารวดี ศรีวิชัยหริภุญชัย ลพบุรี อู่ทอง สุโขทัย เชียงแสน อยุธยา และรัตนโกสินทร์ตาม ลำดับ การศึกษาโดยกำหนดยุคสมัยเพื่อเน้นให้เห็นวิวัฒนาการ จะทำให้เข้าใจเป็นลำดับง่ายขึ้น ซึ่งเนื้อหาส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของความคิดสร้างสรรค์ระหว่างพระมหากษัตริย์กับประชาชนที่ยึดมั่นนับถือพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติสืบต่อกันมา เผยให้รู้เรื่องราวและกระบวนการทางสังคมว่าองค์กรทั้งสองได้ร่วมมือกันสร้างพระพุทธปฏิมากรด้วยเหตุผลกลใดบ้าง มีคติความเชื่อต่อพระพุทธปฏิมากรอย่างไรหรือต่างกันอย่างไร ได้รับผลประโยชน์จากพระพุทธปฏิมากรอย่างไรบ้าง หรือด้านใดบ้าง และในแต่ละสมัยมีผลกระทบต่อสังคมอย่างไร
Description:
ความสำคัญของพระพุทธปฏิมากร -- มูลเหตุที่เกิดสร้างพระพุทธรูป -- ชนชาติที่สร้างพระพุทธรูปครั้งแรก -- ลำดับสกุลช่างพระพุทธปฏิมากรในประเทศอินเดีย -- ลำดับสกุลช่างพระพุทธปฏิมากรในประเทศไทย -- สกุลช่างพระพุทธปฏิมากรที่คนไทยสร้าง -- สกุลช่างเชียงแสน -- สกุลช่างอยุธยา -- สกุลช่างรัตนโกสินทร์ -- ปกิณกะ บทขยายเกร็ดความรู้เบื้องต้น : มหาปุริสลักขณ -- ความแตกต่างของพระพุทธสิหิงค์ 3 องค์ -- พระหัตถ์แสดงปาง และลักษณะประทับนั่งในปางต่าง ๆ -- ความสำคัญของพระนามอัฎฐารศ ปางมารวิชัย ปางเปิดโลก ปางลีลา ปางเสด็จลงจากดาวดึงส์ -- คติการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่อง -- สูตรและเกณฑ์สัดส่วนการสร้างพระพุทธรูป -- การห่มจีจรของพระภิกษุของมหานิกาย และธรรมยุติที่สะท้อนปรากฎในพระพุทธรูป -- คำราชาศัพท์ในพระพุทธรูป
