Abstract:
วิทยานิพนธ์นมีจุดประสงค์ที่จะศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจในล้านนา กับการก่อตัวของสำนึกท้องถิ่น ระหว่าง พ.ศ. 2459-2480 เพื่อให้เห็นว่าการเปลี่ยนแปลงในบริเวณต่าง ๆ ของล้านนาไม่ได้เกิดขึ้นตามการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในเมืองเชียงใหม่ทั้งหมด โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจในมณฑล มหาราษฎร์ ( ลำปาง แพร่ น่าน ) พร้อมทั้งอธิบายถึงอิทธิพลทางเศรษฐกิจว่ามีผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในลักษณะการก่อรูปของเมองแบบใหม่ จนนำไปสู่การแสดงออกทางสำนึกเที่ยวกับท้องถิ่นในรูปจังหวัด จากการศึกษาพบว่า การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจในล้านนาเกิดชื้นเมื่อมการตัดเส้นทางรถไฟสายเหนือเข้ามาในเขตล้านนา ทำให้เกิดการปรับเปลี่ยนกระบวนการค้าและการผลิต โดยมีจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงในบริเวณมณฑลมหาราษฎร์ก่อนและค่อยๆ ขยายไปในเขตอื่น ๆ ในเขตล้านนา ผลที่ตามมาคือมี การขยายตัวของพ่อค้าซาวจีนและบทบาทของข้าราชการเพมมากขน ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมโดย มีความทันสมัยและความเจริญเป็นสัญลักษณ์ของเมืองแบบใหม่ ทำให้ประชาคมเมองที่ก่อตัวชื้นบนพื้นฐาน ทางเศรษฐกิจแบบใหม่ เกิดสำนึกถึงศักยภาพและความสามารถของตนเองในการสร้างความเจริญให้แก่สังคม ในฐานะประชาซนส่วนหนึ่งในสังคมเมือง และแสดงออกถึงสำนึกเที่ยวกับสังคมของตนเองในรูปของวัฒนธรรมเมือง คือการมีส่วนร่วมในการสร้างสาธารณะประโยชน์ต่าง ๆแก่สังคมของตน ประกอบกับเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ปี พ.ศ. 2475 ส่งผลให้เกิดการจัดตั้งการปกครองส่วนท้องถิ่นชื้นในรูปจังหวัด ทำให้เกิดการแสดงออกถึงสำนึกท้องถิ่นนจากวัฒนธรรมเมืองไปสู่การก่อตัวสำนึกท้องถิ่นในรูปจังหวัดชัดเจนยิ่งขึ้น
