มิติใหม่ของความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างญี่ปุ่นกับอาเซียน : ศึกษากรณีเครือข่ายการผลิตรถยนต์ (ค.ศ. 1985-1997)

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษามิติใหม่ของความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างญี่ปุ่นกับ อาเซียนในช่วงปี ค.ศ.1985-1997 โดยอาศัยเรื่องเครือข่ายการผลิตรถยนต์ของญี่ปุ่นในอาเซียนเป็นกรณีศึกษา ทั้งนี้ได้ให้ความสำคัญกับการปรับเปลี่ยนยุทธศาสตร์เศรษฐกิจของญี่ปุ่นภายหลังข้อตกลงพลาซ่า (Plaza Accord) ในปี ค.ศ.1985 รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมระหว่างประเทศที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาต่าง ๆ ตลอดจนการปรับยุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจของกลุ่มประเทศอาเซียนและข้อตกลงความร่วมมือระดับภูมิภาคที่เกิดขึ้นอีกด้วย ผลจากการศึกษาพบว่า ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีบทบาทสำคัญในการก่อให้เกิดการผลิต ระหว่างประทศโดยอาศัยการลงทุนทางตรงระหว่างประเทศเป็นกลไกสำคัญ ซึ่งในกระบวนการนี้ญี่ปุ่นได้ใช้หลักของการแบ่งงานกันทำระหว่างประเทศกำหนดบทบาทของภูมิภาคหลักทั้งอเมริกาเหนือ ยุโรป และเอเชียในระบบการผลิตระดับโลก และจากการปรับยุทธศาสตร์เศรษฐกิจของญี่ปุ่นภายหลังข้อตกลงพลาซ่าได้ทำให้ญี่ปุ่นมุ่งลงทุนในอาเซียนอย่างจริงจัง โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมที่เคยเน้นการส่งออกเช่นอุตสาหกรรมรถยนต์เนื่องจากอาเซียนมีความได้เปรียบโดยเปรียบเทียบในการผลิต ซึ่งบริษัทในอุตสาหกรรมรถยนต์ของญี่ปุ่นยังผลักดันผู้รับเหมาช่วงการผลิตชิ้นส่วนและส่วนประกอบให้ย้ายการผลิตตามมาในอาเซียนอีกด้วย ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอุตสาหกรรมของญี่ปุ่นที่เกิดขึ้น จึงเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เกิดเครือข่ายการผลิตภายในอาเซียน อีกทั้งยังมีส่วนในการนำไปสู่บูรณาการทางเศรษฐกิจของภูมิภาคนี้อีกด้วย