สถาบันประกันเงินฝาก : ศึกษาอำนาจหน้าที่ในการตรวจสอบระบบสถาบันการเงิน และการจัดการสินทรัพย์และหนี้สินของสถาบันการเงินที่มีปัญหา

Abstract

ระบบประกันเงินฝากเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของตาข่ายระวังภัยของระบบการเงิน (financial safety net) อย่างไรก็ตาม การจัดให้มีระบบประกันเงินฝากได้ก่อให้เกิดปัญหาตามมาที่สำคัญ ต่อระบบสถาบันการเงินโดยเฉพาะพฤติกรรมที่ไม่ระมัดระวัง ในการดำเนินงานหรือจูงใจให้ดำเนินธุรกรรมที่มีความเสี่ยงสูง (moral hazard) ซึ่งพฤติกรรมดังกล่าวนี้จะมีผลทำให้ระบบสถาบันการเงินอ่อนแอและประสบปัญหาตามมา มีผลเป็นการทำลายความเชื่อมั่นของบรรดาเจ้าหนี้ ความเชื่อมั่นของผู้ฝากเงินทั้งของสถาบันการเงินที่มีปัญหา และผู้ฝากเงินของสถาบันการเงินอื่นจนเกิดปัญหาแห่ถอนเงิน (bank run) ลุกลามไปทั่วทั้งระบบ (contagion effect) ทำลายเสถียรภาพของระบบการเงินของประเทศ และเมื่อสถาบันการเงินนั้นประสบปัญหา ก็จะเป็นภาระของสถาบันประกันเงินฝากที่จะต้องเข้ามามีบทบาท ในการคุ้มครองผู้ฝากเงินโดยการจ่ายเงินคืนแก่ผู้ฝากเงิน ซึ่งก่อให้เกิดต้นทุนหรือ cost อย่างมหาศาลแก่เงินกองทุนประกันเงินฝากของสถาบันประกันเงินฝาก จากการศึกษาวิจัยพบว่าการจัดให้มีระบบประกันเงินฝาก จะต้องให้อำนาจแก่สถาบันประกันเงินฝากในการตรวจสอบสถาบันการเงิน (examination measures) ให้ดำเนินงานอย่างมั่นคงและถูกต้อง ผ่านรูปแบบและขั้นตอนของ on-site examination และ off-site examination การจัดอันดับของสถาบันการเงิน (rating) เพื่อใช้อำนาจในการบังคับ (enforcement action) กับสถาบันการเงินในรูปแบบของการสั่งให้กระทำ งดเว้นกระทำ หรือแก้ไข เพื่อเป็นมาตรการป้องกันล่วงหน้า มิให้สถาบันการเงินประสบปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ (precautionary measures) อย่างไรก็ตามหากสถาบันการเงินใดประสบปัญหาขึ้น เพื่อเป็นการสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้ฝากเงินมิให้ตื่นตระหนกแห่ถอนเงิน (bank run) เพื่อคุ้มครองเจ้าหนี้โดยการรักษามูลค่าของสินทรัพย์ของสถาบันการเงินที่มีปัญหา รวมถึงรักษาเสถียรภาพของระบบการเงิน สถาบันประกันเงินฝากจะต้องมีอำนาจในการจัดการกับสินทรัพย์และหนี้สิน (resolution measures) ในลักษณะดังนี้คือ 1. อำนาจในการแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินที่ประสบปัญหา ซึ่งในกรณีที่สถาบันการเงินที่มีปัญหานั้น มีโอกาสที่จะสามารถกลับมาดำเนินงานได้อย่างมั่นคงและเป็นปรกติ สถาบันประกันเงินฝากอาจจะเข้ามาให้ความช่วยเหลือ โดยการจัดทำแผนฟื้นฟูกิจการ (restructuring plan) หรือให้ความช่วยเหลือโดยตรงแก่สถาบันการเงินที่มีปัญหา เช่นให้กู้ยืม (loan) ซื้อหุ้นเพิ่มทุน อย่างไรก็ตาม หากสถาบันการเงินที่ประสบปัญหานั้น ไม่อาจที่จะแก้ไขหรือสามารถกลับมาดำเนินงานได้อย่างมั่นคงแล้ว ก็อาจจะเข้ามาคุ้มครองผู้ฝากเงินโดยการจ่ายเงินคืนแก่ผู้ฝากเงิน หรืออาจจะเลือกใช้วิธีการอื่นที่มีต้นทุนหรือ cost ที่ต่ำกว่ากว่าการจ่ายเงินคืนแก่ผู้ฝากเงินเช่น การโอนขายสินทรัพย์ให้แก่สถาบันการเงินอื่น(purchase and assumption, P&A) การควบรวมกิจการ (M&A) หรือปิดกิจการนั้นและดำเนินการชำระบัญชีสถาบันการเงินนั้นต่อไป 2. อำนาจในการจัดการสินทรัพย์และหนี้สินที่มีปัญหา ซึ่งภายหลังจากที่ปิดกิจการสถาบันการเงินใดที่มีปัญหา สถาบันประกันเงินฝากจะมีอำนาจในการจัดการกับสินทรัพย์และหนี้สินของสถาบันการเงินที่ปิดกิจการ รวบรวมทรัพย์สินต่างๆ ของสถาบันการเงินที่ปิดกิจการนั้น และดำเนินการจัดสรรชำระหนี้ให้แก่บรรดาเจ้าหนี้ทั้งหลาย รวมถึงสถาบันประกับเงินฝากในฐานะผู้รับช่วงสิทธิของผู้ฝากเงินอย่างเท่าเทียมกัน สถาบันประกันเงินฝากที่มีอำนาจในการตรวจสอบสถาบันการเงินและอำนาจในการจัดการสินทรัพย์และหนี้สินของสถาบันการเงินที่มีปัญหาจะทำให้ระบบประกันเงินฝากมีประสิทธิภาพเพราะสถาบันประกันเงินฝากจะมีเครื่องมือในการป้องกันและเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาสถาบันการเงินมีพฤติกรรม Moral Hazard และมีส่วนสำคัญในการสร้างเสถียรภาพและความมั่นคงของตาข่ายระวังภัยทางการเงินของประเทศ (financial safety net)