Abstract:
งานวิทยานิพนธ์เรื่องการรำตรวจพลตัวพระในการแสดงละครพันทาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของการรำตรวจพลในการแสดงละครพันทาง องค์ประกอบการรำตรวจพลตัวพระในการแสดงละครพันทาง แบบแผนและกลวิธีของการรำตรวจพลตัวพระในการแสดงละครพันทาง และวิเคราะห์บริบททางสังคมที่มีต่อการรำตรวจพล ผลการวิจัยพบว่าละครพันทางเป็นการแสดงที่มีเอกลักษณ์ในเรื่องของการเล่นออกภาษา เรื่องที่ใช้ในการแสดงเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับชนชาติต่างๆ เช่น ชาติมอญ ชาติพม่า ชาติลาว และชาติจีนเรื่องที่นำมาแสดงนั้นได้ปรากฏการรำตรวจพลของชนชาติต่างๆ อยู่ด้วย การรำตรวจพลทุกชาตินั้นมีขั้นตอนของกระบวนท่าเป็นแบบแผน คือ คนธงออกมาร่ายรำ ตามด้วยพลทหาร และสุดท้ายคือการปรากฏกายของแม่ทัพ แต่สิ่งที่แตกต่างที่เด่นชัดคือ กระบวนท่ารำบ่งบอกความเป็นเอกลักษณ์ของชาตินั้นๆ ชาติมอญจะใช้การโย้ตัว การตีไหล่การตีไหล่ระหว่างการเชื่อมท่า การถ่ายน้ำหนักของลำตัว ชาติพม่าใช้มีการใช้เหลี่ยมของวงแขน การหักศอก ลีลาท่ารำมีความกระฉับกระเฉงว่องไวตามจังหวะเพลง ชาติลาวเมื่อก้าวเท้าข้างใดการเอียงศีรษะและการถ่ายน้ำหนักจะไปตามข้างนั้น มีการโยนตัว การกล่อมหน้าสัมพันธ์กับการกล่อมไหล่ ชาติจีนใช้กระบวนท่ารำของงิ้วมาผสมผสาน มีเอกลักษณ์คือการตั้งวงของจีนจะเป็นในลักษณะที่นิ้วชี้และนิ้วกลางเหยียดตึง นิ้วที่เหลืองอลงเก็บนิ้วที่ฝ่ามือ การใช้สายตาปรายตาไปตามมือที่วาดออกไป ส่วนเครื่องแต่งกายแต่งอย่างเครื่องน้อยและพันทางผสมผสานการแต่งกายที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ของชนชาติทำนองเพลงที่ใช้ในการแสดงเป็นเพลงไทยแต่ปรับปรุงทำนองให้มีสำเนียงที่บ่งบอกถึงเชื้อชาติหรือเพิ่มเครื่องดนตรีที่สามารถให้เสียงที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชนชาติเข้าไปประวัติศาสตร์ไทยได้ปรากฏเรื่องราวการทำศึกมาช้านาน มีการตรวจตรากองทัพเพื่อจัดพลเตรียมความพร้อมในยามที่เกิดศึก จากบริบทของสังคมไทยเช่นนี้จึงมีอิทธิพลแก่บทละครรำของไทยที่พบว่ามีการทำสงคราม และนำรูปแบบการตรวจพลมาปรับปรุงให้มีความเหมาะสมกับการแสดงละครรำ การรำตรวจพลในการแสดงละครพันทางแต่ละชนชาตินั้น มีลีลาอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่ต่างกันออกไป ผู้แสดงควรคำนึงถึงแบบแผนและขั้นตอนของการรำตรวจพล มีทักษะอย่างดีในการฟังทำนองเพลง ใช้อาวุธอย่างคล่องแคล่ว แสดงอารมณ์มุ่งมั่น แข็งแกร่ง มีความเด็ดเดี่ยว เป็นผู้นำ และควรมีความรู้ในเรื่องของทักษะกระบวนท่ารำของชนชาติที่ได้รับบทบาทเป็นอย่างดี
