Abstract:
ปัญหาภาวะอ้วนเป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดโรคเรื้อรังต่างๆ เพราะฉะนั้นการลดอัตราการเกิดโรคอ้วน จึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก หนึ่งในการรักษาโรคอ้วนด้วยการใช้ยาเป็นวิธีหนึ่งที่มีการใช้กัน โดยผลิตภัณฑ์ที่ได้การรับรองให้มีข้อบ่งใช้ในผู้ที่เป็นโรคอ้วนและสามารถจำหน่ายได้ตามร้านยาเพียงชนิดเดียวคือ Orlistat ซึ่งมีกลไกการออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ pancreatic lipase ซึ่งมีหน้าที่ย่อยสลายไขมันจากอาหารที่อยู่ในรูปไตรกลีเซอไรด์ที่เป็นไขมันที่มีขนาดโมเลกุลใหญ่ให้กลายเป็นกรดไขมันกลีเซอรอลที่มีขนาดโมเลกุลเล็กลง ดังนั้นการค้นหาสารจากพืชสมุนไพรที่สามารถยับยั้งการทำงานของเอนไซม์นี้ได้จะทำให้การดูดซึมไขมันเข้าสู่ร่างกายลดลง
ผักเชียงดา หรือ Gymnema inodorum เป็นพืชในวงศ์ Asclepiadaceae มีสรรพคุณในการลดระดับน้ำตาลในเลือด โดยมีสารสำคัญที่เป็นตัวออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด คือ สารกลุ่ม gymnemic acids ซึ่งสามารถยับยั้งเอนไซม์ alpha-glucosidase ได้อย่างไรก็ตามพบว่ายังไม่เคยมีรายงานการวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการยับยั้งเอนไซม์ pancreatic lipase ของผักเชียงดามาก่อน จากการศึกษาเบื้องต้นพบว่าสารสกัดหยาบชั้นเอทานอลของผักเชียงดาที่ความเข้มข้น 1 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตรสามารถยับยั้งเอนไซม์ pancreatic lipase ได้ปริมาณร้อยละ 75 ดังนั้นคณะผู้วิจัยจึงมีความสนใจที่จะศึกษาหาสารสำคัญที่เป็นตัวออกฤทธิ์ในผักเชียงดาโดยในการศึกษาครั้งนี้สามารถแยกสารบริสุทธิ์ได้ 1 ชนิดคือ GI1 (ดังรูป) และได้มีการพิสูจน์หาโครงสร้างของสารสกัดจากผักเชียงดาโดยเทคนิคทาง spectroscopy พร้อมทั้งเปรียบเทียบกับข้อมูลที่มีการรายงานมาก่อน อย่างไรก็ตามเมื่อนำสารชนิดดังกล่าวมาทดสอบพบว่า GI1 ไม่มีฤทธิ์ในการยับยั้งเอนไซม์ pancreatic lipase อีกครั้งเมื่อนำไปทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระพบว่าสารดังกล่าวไม่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระเช่นกัน
