เขื่อนสิริกิติ์กับอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ : มิติประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน : รายงานการวิจัย

Abstract

การวิจัยในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาวิถีชีวิตในประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ 2) เพื่อวิเคราะห์สภาพ ปัจจัย เงื่อนไขและประโยชน์ที่ได้รับจากการร่วมพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำน่านและเขื่อนสิริกิติ์จากอดีตถึงปัจจุบัน และ 3) เพื่อนำเสนอสายสัมพันธ์ของชุมชนท่าปลากับเขื่อนสิริกิติ์ที่ส่งผลต่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูล โดย สัมภาษณ์เชิงลึกปราชญ์ท้องถิ่นซึ่งแบ่งเป็น 2 กลุ่มคืออายุระหว่าง 60 ปี ที่อยู่ร่วมในสถานการณ์ การก่อสร้างเขื่อนสิริกิติ์ และกลุ่มอายุ 20-60 ปี ที่ได้รับประโยชน์ด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิตจากการสร้างเขื่อนสิริกิติ์ การสัมภาษณ์กลุ่มและการสังเกตุแบบไม่มีส่วนร่วมกลุ่มผู้ใช้น้ำลุ่มน้ำน่าน จาก จังหวัดน่าน อุตรดิตถ์ พิษณุโลก พิจิตร และนครสวรรค์ การสัมภาษณ์และสนทนากลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ โดยการวิเคราะห์เนื้อหา และนำเสนอผลการวิจัย ผลการวิจัยพบว่า จากการสัมภาษณ์ปราชญ์ท้องถิ่น ได้ให้ความสำคัญ 6 กลุ่มเรื่องราวคือ 1) พระมหากรุณาธิคุณของพระบรมวงศ์ 2) เรื่องเล่าและตำนาน 3) ความเชื่อ ความศรัทธาและพิธีกรรม 4) ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ประเพณี และการละเล่น 5) อาชีพเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต และ 6) ท่าปลาในความทรงจำ ประโยชน์ที่กลุ่มผู้ใช้น้ำลุ่มน้ำน่านได้รับจากเขื่อนสิริกิติ์คือ แนวทางการบริหารจัดการน้ำและป่าไม้ การสร้างนวัตกรรมต้นแบบการใช้และรักษาน้ำ การสร้างกลุ่มเครือข่าย ศูนย์การเรียนรู้ในและนอกโรงเรียน การพัฒนาการท่องเที่ยว การเกษตรและประมงซึ่งแต่ละจังหวัดได้รับประโยชน์ที่แตกต่างกัน สายสัมพันธ์ของชุมชนท่าปลาและเขื่อนสิริกิติ์ที่ส่งผลต่อการ พัฒนาที่ยั่งยืนมีด้วยกัน 3 ด้านคือ 1) สายสัมพันธ์เครือข่ายบริหารจัดการน้ำ 2) สายสัมพันธ์เครือข่ายด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิต และ 3) สายสัมพันธ์เครือข่ายด้านการสร้างจิตสำนึกการพัฒนาตนเอง ผ่านการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น