อุปลักษณ์เชิงมโนทัศน์เกี่ยวกับ “บุญคุณ” ในภาษาไทย

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถ้อยคำอุปลักษณ์ที่สะท้อนมโนทัศน์เกี่ยวกับ “บุญคุณ” ในภาษาไทย โดยเก็บข้อมูลด้วย คำค้น “บุญคุณ” จากคลังข้อมูลภาษาไทยแห่งชาติของภาควิชาภาษาศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พบข้อความที่ปรากฏถ้อยคำอุปลักษณ์เกี่ยวกับบุญคุณจำนวนทั้งสิ้น 403 ข้อความ ผลการศึกษาพบว่า ถ้อยคำอุปลักษณ์ที่สะท้อนมโนทัศน์เกี่ยวกับบุญคุณมี 3 มโนทัศน์ ได้แก่ [บุญคุณ คือ วัตถุสิ่งของ] [บุญคุณ คือ หนี้] และ [บุญคุณ คือ มนุษย์] มโนทัศน์เกี่ยวกับบุญคุณที่พบสะท้อนวิธีการทำความเข้าใจ “บุญคุณ” อันเป็นความคิดที่เป็นนามธรรมด้วยการถ่ายโยงจากประสบการณ์ที่มนุษย์รู้จักและเข้าใจ มโนทัศน์เกี่ยวกับบุญคุณที่พบยังสะท้อนให้เห็นแนวคิดในสังคมวัฒนธรรมไทยบางแง่มุม