Abstract:
เสรีภาพในการชุมนุมเป็นสิทธิที่ได้รับการรับรองและคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญและกฎหมายสิทธิมนุษยชน
ระหว่างประเทศ ปัจจุบันประเทศไทยมี พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ พ.ศ. 2558 เป็นกฎหมายเฉพาะสำหรับการ
ดูแลการชุมนุมสาธารณะ แต่เจ้าหน้าที่รัฐก็ยังคงใช้กฎหมายอื่น ๆ มาจำกัดเสรีภาพในการชุมนุมเหมือนเช่นเคย
เมื่อมีการระบาดของโรคโควิด-19 ขึ้นในปี พ.ศ. 2563 รัฐบาลได้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน ตาม พ.ร.ก.การ
บริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 เพื่อจัดการกับการระบาดของโรคส่งผลให้มีข้อกำหนด ประกาศ
และคำสั่งจำนวนมากที่มีลักษณะจำกัดเสรีภาพในการชุมนุม งานวิจัยนี้มุ่งศึกษารูปแบบการจำกัดเสรีภาพในการ
ชุมนุมของขบวนการนิสิตนักศึกษาที่ออกมาเรียกร้องประชาธิปไตย ระหว่าง ปี 2563-2564 และวิเคราะห์ฐานทาง
กฎหมายที่ใช้ในการจำกัดเสรีภาพตลอดจนอุปสรรคในการตรวจสอบการจำกัดเสรีภาพในการชุมนุม จากการศึกษา
พบว่าสาเหตุที่เจ้าหน้าที่รัฐใช้อำนาจจำกัดเสรีภาพในการชุมนุมได้ตามอำเภอใจและไม่สอดคล้องกับ
มาตรฐานสากลเกี่ยวกับการดูแลการชุมนุมสาธารณะเนื่องจากผู้มีอำนาจรัฐสามารถกำหนดฐานทางกฎหมายเพื่อ
สร้างความชอบธรรมในการจำกัดเสรีภาพในการชุมนุมอย่างไรก็ได้ ในขณะที่กระบวนการตรวจสอบการจำกัด
เสรีภาพก็ไม่มีประสิทธิภาพและไม่ยึดโยงกับหลักสากลอย่างเพียงพอ สภาวะเช่นนี้ส่งผลให้ขบวนการเรียกร้อง
ประชาธิปไตยของนิสิตนักศึกษาในปี 2563-2564 ต้องเผชิญกับการจำกัดเสรีภาพในการชุมนุมที่ไม่สอดคล้องกับ
หลักสากลทำให้ไม่สามารถใช้เสรีภาพในการชุมนุมเพื่อแสดงออกทางการเมืองได้ในระดับเดียวกับที่พลเมืองใน
ประเทศเสรีประชาธิปไตยอื่น ๆ สามารถทำได้
