การใช้ประโยชน์จากพันธุกรรมพืชในการพิสูจน์ความแท้ของสมุนไพร : รายงานผลการดำเนินงาน

Abstract

สมุนไพรข้าวเย็นเหนือและข้าวเย็นใต้ เป็นสมุนไพรที่มีความสับสนในการระบุชนิด นิยมเรียกสมุนไพรทั้งสองว่า “ข้าวเย็นทั้งสอง” ข้าวเย็นเหนือเป็นเหง้าของพืชในสกุล Smilax วงศ์ Smilacaceae ส่วนข้าวเย็นใต้เป็นเหง้าของพืชในสกุล Premna วงศ์ Lamiaceae นอกจากนี้พืชในสกุล Dioscorea บางชนิด ในวงศ์ Dioscoreaceae ก็ยังเรียกว่าข้าวเย็นอีกด้วย ดังนั้นจึงใช้ประโยชน์จากพันธุกรรมพืชในการพิสูจน์ความแท้ของสมุนไพรข้าวเย็นเหนือและข้าวเย็นใต้ โดยการศึกษาแถบรหัสดีเอ็นเอในคลอโรพลาสต์ (chloroplast) บริเวณ rbcLa ซึ่งเป็นที่นิยมใช้ในการศึกษาหาความสัมพันธ์ในระดับสกุล (genus) โดยสามารถระบุได้ว่าเป็นพืชในสกุลใด ระหว่าง Smilax, Premna หรือ Dioscorea นับเป็นการศึกษาเพื่อแยกสกุลของเครื่องยาที่เรียก “ข้าวเย็นเหนือ ข้าวเย็นใต้” เป็นครั้งแรก เมื่อเปรียบเทียบลำดับนิวคลีโอไทด์ที่บริเวณ rbcLa ของสมุนไพร 3 สกุล คือ Smilax, Premna และ Dioscorea พบตำแหน่งความแตกต่างของลำดับนิวคลีโอไทด์ที่สามารถจำแนกสมุนไพรสกุล Smilax, Premna และ Dioscorea ออกจากกันได้ โดยพบความแตกต่างของนิวคลีโอไทด์บริเวณ rbcLa ที่ตำแหน่ง 165, 456 และ 564 ทั้งนี้สามารถนำมาประยุกต์ใช้เป็นบริเวณเป้าหมายสำหรับใช้จำแนกความแตกต่างของสมุนไพรข้าวเย็นเหนือและข้าวเย็นใต้ ทั้ง 3 สกุล