การร้องขอให้ปล่อยจากการคุมขังโดยผิดกฎหมาย

Abstract

การร้องขอให้ปล่อยจากการคุมขังโดยผิดกฎหมาย เป็นมาตรการทางกฎหมายอย่างหนึ่งที่เป็นหลักประกันสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคล ให้รอดพ้นจากการถูกคุมขังโดยผิดกฎหมาย ซึ่งมาตรการดังกล่าวถือได้ว่าเป็นสิทธิชั้นมูลฐานของประชาชน มาตรการดังกล่าวนี้เป็นหลักกฎหมายอันเก่าแก่ของประเทศอังกฤษในเรื่อง write of habeas corpus ซึ่งในบางประเทศได้ยอมรับหลักการนี้โดยนำมาบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นต้น สำหรับประเทศไทยนั้น เคยยอมรับหลักการนี้ไว้ในรัฐธรรมนูญเช่นกัน และได้มีการบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 ด้วย ซึ่งสาระสำคัญโดยย่อของหลักการนี้ก็คือ เมื่อมีการอ้างว่ามีผู้ถูกคุมขังโดยผิดกฎหมาย บุคคลผู้ถูกคุมขังนั้นเอง สามี ภริยา ญาติของผู้นั้น หรือผู้มีประโยชน์เกี่ยวข้อง พนักงานอัยการ ผู้บัญชาการเรือนจำ หรือพัศดี อาจยื่นคำร้องต่อศาลโดยนำพยานหลักฐานมาแสดง เพื่อให้ศาลทำการไต่สวน ถ้าเป็นที่พอใจศาลว่าการคุมขังนั้นผิดกฎหมาย ศาลก็จะปล่อยตัวผู้นั้นไป จากการวิจัยพบว่าในปัจจุบันมาตรการดังกล่าวน้คงเหลือเพียงบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 นี้ เท่านั้น ดังนั้นจึงอาจทำให้มาตรการดังกล่าวนี้ไม่สามารถเป็นหลักประกันสิทธิเสรีภาพของประชาชนได้ดีเท่ากับบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ เพราะฝ่ายบริหารอาจเสนอให้ออกกฎหมายพิเศษใด ๆ มายกเว้นมาตรการดังกล่าวได้โดยง่าย ดังเช่นที่ได้เคยเป็นมาประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 นั้น แม้ว่าจะเป็นบทบัญญัติที่ให้ความคุ้มครองสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคลก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติเมื่อสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคลถูกลิดรอนความคุ้มครองสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคลก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติเมื่อสิทธิเสรีภาพส่วนบุคคลถูกลิดรอนกลับปรากฎว่าไม่ค่อยมีผู้นำบทบัญญัติดังกล่าวมาใช้มากนัก สาเหตุที่เป็นเช่นนี้ก็คือการร้องขอความคุ้มครองตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 นั้นมีอุปสรรคและปัญหาในการใช้บังคับบางประการ เช่น ความไม่รู้ถึงสิทธิหรือขาดความสามารถในการดำเนินการเพื่อขอรับความคุ้มครอง และมีมาตรการทางกฎหมายอื่นมาใช้แทน ส่วนในเรื่องปัญหาก็เช่นเรื่องความสะดวกและความรวดเร็วในการพิจารณาคำร้อง การอุทธรณ์หรือฏีกาและที่สำคัญก็คือ เรื่องของการพิสูจน์ว่าการคุมขังนั้นไม่ชอบด้วยกฎหมาย ดังนั้นจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการวางหลักเกณฑ์ในเรื่องการพิสูจน์ถึงอำนาจในกาคุมขังว่า เป็นไปตามขั้นตอนที่กฎหมายให้อำนาจไว้หรือไม่ เพื่อเป็นแนวทางสำหรับผู้ร้องขอความคุ้มครองตามประมวลกฏหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 นี้ต่อไป วิทยานิพนธ์นี้มุ่งที่จะเสนอแนะให้ทราบถึง วิธีปฏิบัติและหลักเกณฑ์ในการ้องขอความคุ้มครองตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 90 ว่ามีอย่างไร และให้ทราบถึงอุปสรรคและปัญหาในการใช้บังคับบทบัญญัติดังกล่าว เพื่อว่าอาจมีความจำเป็นจะต้องมีการพิจารณาแก้ไขปรับปรุงบทบัญญัติดังกล่าวให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น จะได้เป็นหลักประกันในการให้ความคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอย่างแท้จริงต่อไป