ข้อเสนอแนะแนวทางเพื่อการวางแผนพัฒนาจังหวัดมหาสารคาม

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ที่สำคัญ คือ วัตถุประสงค์ 1. ศึกษาลักษณะทางกายภาพของจังหวัดมหาสารคาม 2. โครงสร้างเศรษฐกิจ-สังคม ประชากร การบริการขั้นพื้นฐาน และการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างดังกล่าวในช่วง 5-10 ปี 3. โครงสร้างปัญหาหลักของจังหวัด 4. หลักการและนโยบายการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4-5 (พ.ศ. 2520-2529) 5. แผนพัฒนาภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 6. การพัฒนาจังหวัดมหาสารคาม ตามแผนพัฒนาจังหวัดในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา คือ ตั้งแต่ พ.ศ. 2515-2525 วิธีการศึกษา ใช้วิธี Overlay Techniques และการประเมินด้วยการให้คะแนนปัจจัยต่าง ๆ ทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม และการบริการขั้นพื้นฐาน ผลการศึกษา : จากการศึกษาชี้ให้เห็นว่า การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเศรษฐกิจ-สังคม ของจังหวัดมหาสารคามมีการเปลี่ยนแปลงน้อยมากในช่วงระยะเวลา 5-10 ปีที่ผ่านมา การผลิตทางเกษตรกรรมยังคงเป็นพื้นฐานหลักของจังหวัด แต่มีประสิทธิภาพและผลผลิตต่ำ และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในอัตราที่ลดลง โดยมีปัจจัยทางกายภาพ คือ ลักษณะดิน แหล่งน้ำ และสภาพภูมิอากาศเป็นตัวกำหนดที่สำคัญ การพัฒนาเกษตรเป็นการขยายพื้นที่มากกว่าการพัฒนาเทคโนโลยีและการปรับปรุงทรัพยากรพื้นฐาน ส่วนการผลิตในสาขาอื่น คือ การค้าและบริการมีแนวโน้มสูงขึ้น แต่เฉพาะในเขตชุมชนเทศบาลเมืองเท่านั้น โอกาสในการพัฒนาอุตสาหกรรมของจังหวัดยังมีน้อย การบริการขั้นพื้นฐานทางสังคมที่ได้รับการพัฒนาเด่นกว่าด้านอื่น ๆ คือ การคมนาคมขนส่ง ส่วนการบริการพื้นฐานด้านอื่น ๆ โดยทั่วไปยังถือว่าต่ำกว่ามาตรฐาน ยกเว้นการศึกษา ซึ่งจังหวัดมีสถาบันทางการศึกษาทุกระดับครบถ้วน และพัฒนามากกว่าจังหวัดอื่น ๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนการพัฒนาตามแผนพัฒนาจังหวัดที่ผ่านมาพบว่ามีความสอดคล้องพอสมควรกับพื้นที่ที่เป็นปัญหาของจังหวัด แต่ยังขาดแบบแผนการพัฒนาที่ถูกต้องตลอดจนการปฏิบัติที่จริงจัง จากการศึกษาทั้งหมดตามวัตถุประสงค์ทั้ง 6 ประการที่กล่าวข้างต้น จะได้ทิศทางการพัฒนาจังหวัด คือ ด้านเศรษฐกิจ : 1. เศรษฐกิจการเกษตร พยายามพัฒนาศักยภาพในการเกษตรของจังหวัดมหาสารคามให้สูงขึ้น โดยการปรับปรุงคุณภาพของปัจจัยการผลิต ในหน้าที่การผลิต (Production function) ตลอดจนวิธีการผลิตและเทคโนโลยีให้ดีขึ้น ทั้งยังเป็นการสนองการแก้ปัญหาทางกายภาพของจังหวัดด้วย 2. อุตสาหกรรม ควรจะพัฒนาไปพร้อมกับการเพิ่มศักยภาพทางการเกษตรของจังหวัด โดยพยายามพัฒนาอุตสาหกรรมที่ต่อเนื่องกับการเกษตรกรรมให้ขยายตัวเพิ่มขึ้น ทั้งยังเป็นการกระจายแรงงานจากภาคเกษตรกรรมไปสู่อุตสาหกรรม อันจะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเศรษฐกิจของจังหวัดในอนาคต ด้านสังคมและบริการขั้นพื้นฐาน : 1. จะต้องพัฒนาและปรับปรุงให้บริการทางสังคม เช่น การศึกษา สาธารณสุขและสาธารณูปการต่างๆ ให้เป็นไปตามที่กำหนดไว้ โดยเน้นการกระจายบริการต่างๆ ดังกล่าวไปสู่พื้นที่อำเภอที่อยู่รอบนอกชุมชนเมือง 2. ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการวางแผนและพัฒนาท้องถิ่น 3. พยายามส่งเสริมบทบาทและหน้าที่ของสภาตำบล ให้เป็นศูนย์กลางระดับรอง จากอำเภอในการพัฒนาท้องถิ่น การพัฒนาชุมชนเมือง เทศบาลเมืองมหาสารคาม ได้แก่ การเตรียมพื้นที่สำหรับกิจกรรมที่สำคัญต่างๆ ในอนาคตสำหรับรองรับประชากร และการจัดทำผังเมืองรวม และผังเมืองเฉพาะ ซึ่งทั้งหมดคาดว่าจะไม่มีปัญหาเพราะ มีการจัดทำผังเมืองรวม และเทศบาลมีพื้นที่สำหรับการขยายตัวไว้พร้อม ชุมชนระดับรอง คือ สุขาภิบาล พัฒนาให้ช่วยตนเองและเป็นจุดกระจายและเชื่อมโยงการพัฒนา คือ สุขาภิบาลโกสุมพิสัย สุขาภิบาลวาปีปทุม สุขาภิบาลพยัคฆภูมิพิสัย การส่งเสริมบทบาทของจังหวัดมหาสารคาม