ปัจจัยสู่ความสำเร็จในการดำเนินงานศูนย์สาธารณสุขมูลฐานชุมชน โดยอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดร้อยเอ็ด

Abstract

ศึกษาปัจจัยที่ทำให้การดำเนินงาน ศสมช. โดย อสม. ใน จ.ร้อยเอ็ด ประสบผลสำเร็จ ซึ่งประชากรที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ ศสมช. จำนวน 423 แห่ง ดำเนินการศึกษาเชิงพรรณนา (cross-sectional descriptive study) ใช้แบบสัมภาษณ์ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นเอง สัมภาษณ์ อสม. ที่ปฏิบัติงานใน ศสมช. จำนวนแห่งละ 5 คน สามารถเก็บข้อมูลได้ครบถ้วน จำนวน 391 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 92.43 ผลการศึกษาปัจจัยต่างๆ ของ อสม. พบว่า อสม. ร้อยละ 58.2 มีอายุ 40-59 ปี เป็นเพศชายต่อเพศหญิง 1.2:1 ร้อยละ 56.8 จบการศึกษาชั้น ป.4, ร้อยละ 91.2 มีสถานภาพสมรสคู่, ร้อยละ 94.7 ทำนาเป็นอาชีพหลัก ร้อยละ 78.7 มีรายได้น้อยกว่า 3,000 บาท/เดือน ร้อยละ 37.5 ดำรงตำแหน่ง อสม. 10 ปีขึ้นไป ร้อยละ 99.9 มีทัศนคติต่องานในด้านบวก ร้อยละ 99.9 รับรู้บทบาทของตนในระดับสูง ร้อยละ 99.5 มีแรงจูงใจต่องานในระดับสูง จำนวนหลังคาเรือนที่ อสม. ปฏิบัติงานอยู่มีจำนวนเฉลี่ย 105 หลังคาเรือน/หมู่บ้าน มีจำนวน อสม. เฉลี่ย 10-11 คน/หมู่บ้าน องค์กรในชุมชนทุกกลุ่มให้ความร่วมมือในระดับดี ร้อยละ 96.7 ได้รับสนับสนุนเงินทุนปีละครั้ง ร้อยละ 97.7 ได้รับสนับสนุนวัสดุ/อุปกรณ์จากหน่วยงานของรัฐทั้งหมดและร้อยละ 78.0 ได้รับการนิเทศงาน 1 ครั้ง/เดือนหรือมากกว่า ผลการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่างๆ กับผลการดำเนินงานทั้ง 14 องค์ประกอบของงาน สสม. ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ p<0.05 พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กันมากที่สุด คือ ปัจจัยด้านการสนับสนุนการทำงานของ อสม. ซึ่งได้แก่ การได้รับความร่วมมือจากผู้นำชุมชนกลุ่มต่างๆ ที่มีในหมู่บ้าน ความร่วมมือของประชาชน และการได้รับการนิเทศติดตามงานจากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข รองลงมา คือ ปัจจัยส่วนบุคคลของ อสม. ได้แก่ แรงจูงใจของ อสม. ที่มีต่อการปฏิบัติงาน สำหรับปัจจัยด้านชุมชนนั้นไม่มีความสัมพันธ์กับผลการดำเนินงาน ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ p<0.05 ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นว่าการจะดำเนินงาน สสม. ใน ศสมช. โดย อสม. ให้ประสบผลสำเร็จได้นั้น ต้องอาศัยปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กันดังกล่าวเป็นสำคัญ และเพื่อเป็นการพัฒนางาน สสม. ให้มีความยั่งยืนและต่อเนื่อง รัฐควรมีการส่งเสริมและสนับสนุนในปัจจัยเหล่านี้ให้สอดคล้องกันด้วย