อำนาจอัยการสูงสุดในการสอบสวนคดีอาญาที่เกิดขึ้นนอกราชอาณาจักร

Abstract

การดำเนินคดีอาญาของประเทศที่ใช้หลักการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ (Public Prosecution) อัยการนับเป็นองค์กรหนึ่งในกระบวนการยุติธรรมที่สำคัญยิ่ง ในทางสากล อัยการจะเป็นผู้มีหน้าที่ดำเนินคดีอาญาโดยรับผิดชอบการสอบสวน ฟ้องร้อง ดำเนินคดีในศาล ตลอดจนบังคับคดี ผู้บังคับบัญชาสูงสุดขององค์กรอัยการสูงสุด ถือเป็นผู้รับผิดชอบสูงสุดในการดำเนินคดีอาญาของรัฐ แต่สำหรับประเทศไทยหน้าที่การดำเนินคดีอาญาของอัยการ มีเพียงการฟ้องร้องและดำเนินคดีในศาลเท่านั้นไม่มีหน้าที่สอบสวนด้วย อัยการสูงสุดของไทยจึงมีบทบาทและความรับผิดชอบสูงสุด ในการดำเนินคดีของรัฐค่อนข้างจำกัด แต่ทั้งนี้มีข้อยกเว้นในคดีความผิดมีโทษตามกฎหมายไทย ที่กระทำลงนอกราชอาณาจักร ให้อัยการสูงสุดเป็นพนักงานสอบสวนที่รับผิดชอบ โดยเจตนารมณ์ของกฎหมายถือความผิดลักษณะนี้เป็นความผิดสำคัญ การดำเนินคดีที่ผิดพลาดอาจมีผลกระทบถึงความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และเศรษฐกิจของชาติได้ ดังนั้นจึงสมควรให้ผู้มีอำนาจสูงสุดในการดำเนินคดีของรัฐ เป็นผู้รับผิดชอบ แต่เนื่องจากที่ไม่มีกฎหมาย ระเบียบหรือวิธีการใดๆ กำหนดหน้าที่อัยการสูงสุดในเรื่องนี้ไว้ให้ชัดเจน ทำให้ทางปฏิบัติอัยการสูงสุดไม่อาจเข้าทำหน้าที่ ในฐานะพนักงานสอบสวนที่รับผิดชอบด้วยตนเอง หรือเข้าไปมีส่วนกำกับควบคุมการสอบสวนคดีประเภทนี้ ให้เป็นตามเจตนารมณ์ของกฎหมายแต่อย่างใด จำเป็นต้องมอบหมายหน้าที่ให้พนักงานสอบสวน ทำการสอบสวนดำเนินคดีเหมือนเช่นความผิดอาญาทั่วๆ ไป นับเป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้อง วิทยานิพนธ์นี้ได้พยายามแสวงหาความกระจ่างชัดในประเด็นปัญหาดังกล่าว โดยพิจารณาเปรียบเทียบอำนาจหน้าที่ ทางสบัญญัติของอัยการสูงสุดต่างประเทศในระบบกฎหมายต่างๆ ศึกษาวิเคราะห์ถึงความจำเป็นและลักษณะของกฎหมาย ในทางสารบัญญัติตลอดจนทางแก้ไข ทั้งนี้เพื่อกระตุ้นให้มีการปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย ในส่วนอำนาจรับผิดชอบการสอบสวนในคดีความผิดนอกราชอาณาจักร ของอัยการสูงสุดให้ชัดเจน และสามารถดำเนินการตามเจตนารมณ์ของกฎหมายได้ต่อไป