ความตระหนักและทัศนคติของอาจารย์ในเรื่องบริการตอบคำถาม ของหอสมุดกลาง จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัยเรื่องนี้มี 3 ประการคือ 1) ศึกษาความตระหนักของอาจารย์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในเรื่องบริการตอบคำถามของหอสมุดกลาง สถาบันวิทยบริการ 2) ศึกษาการใช้และจุดประสงค์ในการใช้บริการตอบคำถามของอาจารย์ 3) ศึกษาทัศนคติความต้องการและความพึงพอใจของอาจารย์ที่มีต่อบริการตอบคำถาม สมมติฐานในการวิจัยมีดังนี้ 1) อาจารย์ส่วนใหญ่มีความตระหนักในบริการตอบคำถามประเภทต่างๆ ปานกลาง 2) ตำแหน่งทางวิชาการ กลุ่มสาขาวิชา อัตราความถี่ของการใช้บริการตอบคำถาม ระยะเวลาปฏิบัติงานในมหาวิทยาลัย และจุดประสงค์ของการใช้บริการตอบคำถามที่แตกต่างกัน มีผลทำให้ความตระหนักของอาจารย์เรื่องบริการตอบคำถามแตกต่างกัน 3) ทัศนคติของอาจารย์ที่มีต่อบริการตอบคำถามอยู่ในระดับดี วิธีวิจัยใช้การสำรวจและเครื่องมือที่ใช้รวบรวมข้อมูลคือ แบบสอบถาม โดยรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มประชากรที่เป็นอาจารย์ประจำของจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยเฉพาะที่เป็นสมาชิกหอสมุดกลาง สถาบันวิทยบริการ ประจำปีการศึกษา 2526/2527 จำนวน 308 คน (50 เปอร์เซ็นต์) จากจำนวนอาจารย์ที่เป็นสมาชิกทั้งสิ้น 616 คน แบบสอบถามที่ส่งไป 308 ชุดนั้นได้รับคืนมา 197 ชุด คิดเป็น 63.96 เปอร์เซ็นต์ แต่ใช้เพื่อการวิเคราะห์ข้อมูลได้ 192 ชุด คิดเป็น 62.034 เปอร์เซ็นต์ การวิเคราะห์ข้อมูลจากแบบสอบถามใช้สถิติค่าร้อยละ มัชฌิมเลขคณิต มัธยฐาน และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน โดยการใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ภาษาเบสิคที่เขียนขึ้นเพื่อการวิจัยครั้งนี้โดย เฉพาะ ผลจากการวิจัยสรุปได้ว่า 1. อาจารย์ส่วนใหญ่ (77.8 เปอร์เซ็นต์) ใช้บริการตอบคำถามนานๆ ครั้ง โดยมีจุดประสงค์ที่สำคัญที่สุดเพื่อค้นหาข้อสนเทศประกอบการสอน 2. เมื่ออาจารย์ประสบปัญหาการใช้ห้องสมุด อาจารย์ส่วนใหญ่จะขอคำแนะนำจากบรรณารักษ์หรือเจ้าหน้าที่บริการตอบคำถาม รองลงมาคือ การอ่านป้ายคำแนะนำและคู่มือการใช้ห้องสมุด สำหรับสาเหตุที่อาจารย์บางรายไม่ขอคำแนะนำจากบริการตอบคำถามเพาะอาจารย์เห็น ว่า ขอบเขตแหล่งข้อสนเทศของบริการตอบคำถามมีจำกัด และไม่ลึกซึ้งเพียงพอที่จะแก้ปัญหาและอาจารย์รู้สึกเกรงใจบรรณารักษ์มีท่าที ที่ไม่เป็นมิตร ตามลำดับ 3. จากการศึกษาความตระหนักถึงบริการตอบคำถามของอาจารย์พบว่า บริการตอบคำถาม 7 บริการได้แก่ บริการตอบคำถามที่โต๊ะบริการ บริการหนังสือจอง บริการแนะนำการใช้ห้องสมุดเป็นทางการ บริการแนะนำวิธีรวบรวมบรรณานุกรม การทำรายงานและวิทยานิพนธ์บริการขอถ่ายเอกสารจากบทความหรือหนังสือที่มีใน ห้องสมุดต่างประเทศ บริการขอสาระสังเขปและเอกสารจากห้องสมุดอื่นภายใน ประเทศ และป้ายนิเทศ เป็นบริการที่มีจำนวนผู้ตระหนักถึงปานกลาง 4. เมื่อพิจารณาจำนวนผู้ตระหนักถึงบริการตอบคำถามจำแนกตามกลุ่มตัวแปรอิสระต่าง ๆ พบว่า ความแตกต่างของสาขาวิชา ตำแหน่งทางวิชาการ ระยะเวลาที่ปฏิบัติงานในมหาวิทยาลัยอัตราความถี่ของการใช้บริการตอบคำถาม และจุดประสงค์ในการใช้บริการตอบคำถาม มีผลทำให้จำนวนผู้ตระหนักถึงบริการตอบคำถามแต่และบริการแตกต่างกัน ผลจากการศึกษาข้อนี้สนับสนุนสมมติฐาน 5. อาจารย์มีความเห็นพ้องว่า บริการตอบคำถามเป็นประโยชน์มากต่อการปฏิบัติงาน และมีความพึงพอใจต่อการให้บริการ ข้อค้นพบนี้สนับสนุนสมมติฐาน นอกจากนี้อาจารย์ต้องการให้หอสมุดกลางจัดบริการค้นหาและรวบรวมข้อสนเทศเพื่อ การวิจัย และการทำสำเนาหน้าสารบาญวารสารทางวิชาการฉบับล่าสุด ส่งไปตามภาควิชาและคณะ ข้อเสนอแนะ 1. หอสมุดกลาง ควรวางแผนประชาสัมพันธ์บริการตอบคำถามที่มีผู้ตระหนักถึงน้อย แต่อาจารย์เห็นว่ามีประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานมาก เช่น บริการรวบรวมบรรณานุกรม บริการข่าวสารทันสมัย บริการตอบคำถามทางไปรษณีย์และโทรศัพท์ เป็นต้น ให้อาจารย์ได้รับทราบถึงการให้บริการเหล่านี้อย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะการประชาสัมพันธ์ในสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ 2. หอสมุดกลาง ควรเตรียมพร้อมที่จะให้บริการตอบคำถามตามที่ประชาสัมพันธ์ออกไป ควรฝึกอบรมบรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ให้เข้าใจถึงกระบวนการสื่อสารระหว่าง บุคคล เพื่อสามารถเชื่อมโยงความต้องการของผู้ใช้บริการกับแหล่งข้อสนเทศ รวมทั้งพิจารณาจัดเตรียมการอำนวยความสะดวกแก่ผู้ใช้บริการ เช่น โทรศัพท์ ที่นั่งอ่านและทำงาน และการติดป้ายประกาศต่าง ๆ ประโยชน์ของการวิจัยครั้งนี้คือ เพื่อเป็นแนวทางสำหรับบรรณารักษ์ในการประชาสัมพันธ์งานบริการตอบคำถามให้ แพร่หลาย ตลอดจนเพื่อการพัฒนางานบริการที่มีอยู่ให้ดียิ่งขึ้น และเสนอบริการใหม่ๆ ที่จะอำนวยประโยชน์แก่ผู้ใช้บริการมากที่สุด