สภาพการอยู่อาศัยของผู้ขับขี่รถสามล้อถีบ : กรณีศึกษา ย่านชุมชนซอยวัดด่าน ต. สำโรงเหนือ จ. สมุทรปราการ

Abstract

รถจักรยานสามล้อถีบเป็นประดิษฐกรรมของคนไทย ที่มีใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วประเทศทั่วประเทศ ตั้งแต่ พ.ศ. 2476 ในสมัยรัชกาลที่ 7 แต่ในช่วง 20-25 ปีก่อน การประกอบอาชีพถีบสามล้อได้ถูกจำกัดลง ห้ามวิ่งบนท้องถนนในเขตกรุงเทพมหานคร จึงทำให้พบเห็นการประกอบอาชีพถีบสามล้อหลงเหลือเพียงไม่กี่แห่ง ส่วนใหญ่อยู่กระจายตัวในเขตปริมณฆล ผู้วิจัยได้พบชุมชนซอยวัดด่านซึ่งอยู่ในพื้นที่ ต. สำโรงเหนือ จ.สมุทรปราการ มีคิวสามล้อที่หน้าปากซอยวัดด่าน และมีการประกอบอาชีพถีบสามล้อมานานถึง 20-30 ปี ซึ่งนอกจากคิวสามล้อแล้ว ยังมีรถรับจ้างสาธารณะประเภทอื่นที่แย่งผู้โดยสารของสามล้อ ทำให้มีรายได้ลดลง และมีความยากลำบากในการประกอบอาชีพมากขึ้น งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการอยู่อาศัย และปัญหาการอยู่อาศัยปัจจุบันของผู้ขับขี่รถสามล้อถีบ โดยวิเคราะห์ลักษณะทางด้านสังคม สภาพวิถีชีวิต และเศรษฐกิจ นำมาประมวลผลวิเคราะห์ เพื่อนำไปสู่ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา และพัฒนาที่อยู่อาศัยของผู้ขับขี่รถสามล้อถีบ ผลจากการศึกษาพบว่า ลักษณะตัวบ้านที่สามล้ออยู่อาศัยส่วนใหญ่อยู่ในสภาพไม่ดี มีการอยู่อาศัยที่ต่ำกว่ามาตรฐาน ไม่ถูกสุขลักษณะ และขาดความปลอดภัยในการอยู่อาศัย นอกจากนั้นมีบางส่วนที่มีการพักอาศัยไม่เป็นหลักแหล่ง ซึ่งเมื่อพิจารณาตามลักษณะการครอบครองรถสามล้อถีบ พบว่า กลุ่มที่เช่ารถถีบมีสภาพการอยู่อาศัยที่แย่กว่า กลุ่มที่มีรถเป็นของตัวเอง ในขณะที่สภาพชุมชนที่อยู่อาศัย พบว่า ผู้ขับขี่รถสามล้อที่อยู่กับอู่บริการ หรือกลุ่มผู้เช่ารถถีบนี้จะมีการอยู่อาศัยในชุมชน ที่มีสภาพดีกว่ากลุ่มผู้ขับขี่รถสามล้อถีบที่ไม่ได้อยู่กับอู่บริการ ด้านปัญหาการอยู่อาศัย ส่วนใหญ่กลุ่มผู้ขับขี่รถสามล้อถีบที่มีปัญหามากที่สุดคือ กลุ่มที่อยู่ไม่เป็นหลักแหล่ง ไม่มีห้องนอน และห้องน้ำห้องส้วม รองลงมาคือ กลุ่มที่อยู่อาศัยในอู่บริการกับเพื่อนสามล้อ มีการอยู่อาศัยที่แออัด ห้องน้ำห้องส้วม และห้องนอนไม่เพียงพอ สภาพภายในไม่สะอาด และสุดท้ายกลุ่มที่มีปัญหาในตัวบ้านน้อยที่สุดคือ กลุ่มที่อยู่อาศัยกับครอบครัว ไม่มีความแออัด จากผลการศึกษาดังกล่าวได้พบว่า ต้นเหตุที่สามล้อมีการอยู่อาศัยตัวบ้านสภาพไม่ดี เกิดจากผู้เช่ารถสามล้อถีบมีรายได้น้อย ยากจน ทำให้ไม่มีค่าใช้จ่ายในการเช่า หรือจัดหาที่อยู่อาศัยที่มีสภาพดีได้ ในขณะที่เจ้าของอู่บริการเองก็มีรายได้น้อย ไม่สามารถจัดหาที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมให้ผู้ขับขี่รถสามล้อถีบได้ด้วย ดังนั้นข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหาและพัฒนาที่อยู่อาศัยของสามล้อจะยั่งยืนได้ด้วย หลักการพึ่งพาตนเองโดยหาโอกาสเพิ่มรายได้ให้กับตนเอง ด้วยการประกอบอาชีพเสริมเป็นกลุ่ม เช่น สามล้อรับผู้สูงอายุ และจากการออมรายวัน โดยริเริ่มในการรวมกลุ่มของสามล้อในอู่มิตรภาพ เนื่องจากมีแนวโน้มในการรวมกลุ่มสูง และเจ้าของอู่สนับสนุน ทำให้มีความพร้อมในการแก้ปัญหามากกว่ากลุ่มสามล้อในอู่อื่น โดยริเริ่มจากการทำกิจกรรมทำความสะอาดภายในที่อยู่อาศัยปัจจุบัน กระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมในกลุ่มสามล้อด้วยกัน และเป็นการจุดประกายในการแก้ปัญหาให้กับอู่อื่น โดยผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง หน่วยงานต่างๆควรให้การช่วยเหลือเท่าที่จำเป็น ให้ความรู้ อบรมเรื่องสุขลักษณะเพื่อให้เกิดเป็นกระบวนการแก้ปัญหาด้วยกลุ่มสามล้อเป็นหลักต่อไป