การศึกษาเชิงวิเคราะห์วรรณกรรมของหลวงธรรมาภิมณฑ์ (ถึก จิตรกถึก)

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อรวบรวมและเผยแพร่ผลงานของหลวงธรรมาภิมณฑ์ทั้งที่เป็นตัวต้นฉบับตัวเขียนที่ตีพิมพ์แล้ว การศึกษามุ่งวิเคราะห์ทั้งในด้านรูปแบบ ส่วนประกอบ ของเนื้อหาในวรรณกรรมได้แก่ โครงเรื่อง สาระสำคัญของเนื้อหา ตัวละคร คุณค่าของเนื้อเรื่อง และลักษณะดีเด่นในวรรณกรรมของท่าน ซึ่งได้แก่การเลือกใช้คำที่ไพเราะงดงาม ทั้งด้านเสียงและความหมาย การใช้ความเปรียบเทียบ บทพรรณนาและลักษณะคำประพันธ์ที่มีความสอดคล้องกลมกลืนกัน ผลการวิจัยพบว่า วรรณกรรมนิทานของหลวงธรรมาภิมณฑ์ มีทั้งที่นำเค้าโครงเรื่องมาจากชาดก จากบทละครของเชกสเปียร์ และที่แต่งขึ้นเอง วรรณกรรมนิทานบางเรื่อง หลวงธรรมาภิมณฑ์สามารถดำเนินเรื่องให้มองเห็นความขัดแย้งที่เด่นชัด อันมีต่อผลการดำเนินเหตุการณ์ในเรื่องอย่างสมเหตุสมผล และสามารถดำเนินเรื่องไปสู่จุดคลี่คลายในตอนจบได้อย่างสมจริง ส่วนวรรณกรรมประเภทที่ไม่มีตัวละครมีสาระสำคัญของเนื้อหาตรงตามวัตถุประสงค์ในการแต่ง เช่น วรรณกรรมนิราศ วรรณกรรมตำรา วรรณกรรมสดุดี วรรณกรรมที่ใช้ในพิธีการและวรรณกรรมคำสอน นอกจากนี้วรรณกรรมของหลวงธรรมาภิมณฑ์ยังมีลักษณะเด่นในด้านศิลปะการประพันธ์อีกด้วย กล่าวคือท่านมีความสามารถในการแต่งบทพรรณนา โดยเฉพาะบทพรรณนาธรรมชาติได้อย่างน่าประทับใจด้วยศิลปะการเลือกใช้ถ้อยคำ ความเปรียบ และลักษณะคำประพันธ์ที่เหมาะสมมีความสอดคล้องกลมกลืนกัน กล่าวได้ว่าวรรณกรรมของท่านมีคุณค่าทั้งในด้านเนื้อหา และเชิงวรรณศิลป์ สมควรที่จะได้รับการเผยแพร่ให้กว้างขวางยิ่งขึ้น ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการวิจัยเรื่องนี้ คือ ควรมีการค้นคว้ารวบรวมและศึกษาวิเคราะห์ผลงานของกวีท่านอื่นซึ่งมีคุณค่า แต่ยังไม่เป็นที่รู้จักกันแพร่หลายเพิ่มขึ้นอีก