แนวทางป้องกันการเกิดอุทกภัยในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาของการเกิดอุทกภัย และผลกระทบที่เกิดขึ้นในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ 2) ศึกษาสาเหตุของการเกิดอุทกภัยในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ และ 3) เสนอแนะแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาอุทกภัยในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ เทศบาลนครเชียงใหม่มีแนวโน้มของการเกิดอุทกภัยที่รุนแรงมากขึ้น โดยในปีพ.ศ.2516 พบว่า เกิดอุทกภัยในบริเวณริมสองฝั่งแม่น้ำปิงเป็นบริเวณไม่กว้างมากนัก ต่อมาในช่วงปีพ.ศ.2537 - 2538 พบว่าสภาพการเกิดอุทกภัยเริ่มแผ่ขยายวงกว้างออกจากสองฝั่งแม่น้ำปิงมากขึ้นกว่าเดิม ซึ่งสภาพอุทกภัยเริ่มมีการท่วมขังเป็นเวลานานกว่าในอดีต มูลค่าความเสียหายกว่า 1,000 ล้านบาท และล่าสุดในปีพ.ศ. 2548 ได้เกิดน้ำท่วมรุนแรงมากที่สุดนับตั้งแต่มีการเกิดอุทกภัยในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ รวมมูลค่าความเสียหายกว่า 5,000 ล้านบาท จากการศึกษาพบว่า การเกิดน้ำท่วมในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่มีสาเหตุที่เกิดมาจากทั้งปัญหาภายในเขตเมืองและภายนอกเขตเมือง ซึ่งสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดน้ำท่วม ได้แก่ ปริมาณน้ำฝนจำนวนมากทั้งที่ตกภายในเมืองและที่มาจากภายนอกเมืองสะสมรวมกัน ประกอบกับมีการบุกรุกแหล่งต้นน้ำลำธารส่งผลให้พื้นที่ป่าไม้บริเวณต้นน้ำลดลงไปเป็นจำนวนมากจึงไม่สามารถช่วยดูดซับน้ำไว้ได้ ทำให้ปริมาณน้ำจากพื้นที่ต้นน้ำไหลลงมารวมกับปริมาณน้ำในเมืองซึ่งเป็นพื้นที่ลุ่มต่ำและเป็นที่ราบน้ำท่วมถึง จนมีปริมาณน้ำเกินกว่าที่แม่น้ำปิงในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่จะรับได้น้ำจึงเอ่อล้นเข้าท่วมเมือง นอกจากนี้ปัญหาการรุกล้ำพื้นที่ริมฝั่งแม่น้ำปิง รวมถึงการสร้างถนนขวางกั้นทางระบายน้ำและการสร้างสะพานที่มีคอสะพานล้ำเกินแนวแม่น้ำ ซึ่งมีผลต่อการกีดขวางการไหลของน้ำทำให้สภาพการระบายน้ำไม่มีประสิทธิภาพ จึงเกิดน้ำท่วมขังในพื้นที่เทศบาลนครเชียงใหม่ ผลการศึกษานำมาสู่การเสนอแนะแนวทางป้องกันการเกิดอุทกภัย ได้แก่ การสร้างอ่างเก็บน้ำเพื่อบรรเทาน้ำท่วม (Flood Mitigation Storage) การทำพื้นที่ชะลอน้ำ (แก้มลิง) การสร้างระบบคันป้องกันน้ำท่วม (Polder System) การปรับปรุงระบบการระบายน้ำ (Drainage System) การทำทางผันน้ำท่วม (Diversion Channel) และการทำแนวน้ำท่วมหลาก (Floodway) โดยพิจารณาจากความเหมาะสมของแนวทางการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ซึ่งประกอบด้วยหัวข้อการประเมินที่มีความเหมาะสมกับพื้นที่คือ ความเหมาะสมด้านวิศวกรรม ความเหมาะสมด้านเศรษฐศาสตร์ ความเหมาะสมด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม พบว่า การทำทางผันน้ำท่วม มีความเหมาะสมกับการแก้ไขปัญหาในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่มากที่สุด เนื่องจากเป็นการแก้ไขปัญหาที่สามารถลดปริมาณน้ำทางต้นน้ำที่จะไหลลงสู่เขตเทศบาลนครเชียงใหม่ได้และยังเป็นการแก้ไขปัญหาในระยะยาว และเพื่อให้การแก้ไขปัญหาน้ำท่วมภายในเมืองได้ผลมากขึ้น จะต้องดำเนินการปรับปรุงระบบการระบายน้ำภายในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ซึ่งจะมีส่วนช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่ได้