การชมรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาของประชาชนในกรุงเทพมหานคร

Abstract

ความเจริญของสังคมในปัจจุบันยิ่งมีมากขึ้นเพียงใด ความจำเป็นในการแสวงหาความรู้เพื่อให้ปรับตัวเข้ากับสังคมได้ก็ย่อมมีความจำเป็นเพิ่มมากขึ้นเพียงนั้น โทรทัศน์จึงเป็นสื่อมวลชนที่เข้ามามีบทบาทอย่างสำคัญในการให้การศึกษานอกระบบกับประชาชน ผู้วิจัยทำการวิจัยเรื่องนี้ก็เพื่อต้องการจะศึกษาสภาพของรายการโทรทัศน์ในปัจจุบันว่า มีส่วนให้การศึกษานอกระบบแก่ประชาชนมากน้อยเพียงใด ประชาชนรับชมรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาที่จัดอยู่แล้วบ้างหรือไม่ อะไรเป็นอุปสรรคที่ทำให้ไม่ได้รับชมรายการโทรทัศน์เหล่านั้น ประชาชนได้รับประโยชน์จากการชมรายการโทรทัศน์มากน้อยอย่างไร และประชาชนมีความต้องการรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาหรือไม่ วิธีดำเนินการวิจัยแบ่งออกเป็น 2 ขั้นคือ ขั้นที่หนึ่ง ศึกษาเปรียบเทียบการจัดรายการโทรทัศน์ของสถานีโทรทัศน์ทั้ง 4 สถานีในเดือนตุลาคม พฤศจิกายน และธันวาคม โดยการบันทึกเวลาการออกอากาศของสถานีโทรทัศน์ว่า มีอัตราส่วนการออกอากาศของรายการแต่ละประเภทเป็นอย่างไร ขั้นที่สองคือ ศึกษาความสนใจ การรับชม และความต้องการรายการโทรทัศน์ของประชาชนว่าเป็นอย่างไรโดยการออกแบบสอบถาม แล้วนำแบบสอบถามมาวิเคราะห์ด้วยวิธีการทางสถิติที่เหมาะสม ผลการวิจัยปรากฏดังนี้ คือ 1. สถานีโทรทัศน์ต่าง ๆ จัดรายการโทรทัศน์ประเภทส่งเสริมความรู้ทุกสถานี แต่จัดในอัตราส่วนไม่เท่าเทียมกัน ตลอดระยะเวลา 3 เดือนที่ทำการวิจัย สถานีไทยโทรทัศน์ช่อง 9 จัดรายการส่งเสริมความรู้มากกว่าสถานีอื่นคือ เฉลี่ยประมาณร้อยละ 12 ของรายการโทรทัศน์ทั้งหมด และสถานีไทยโทรทัศน์ช่อง 3 จัดรายการส่งเสริมความรู้น้อยกว่าสถานีอื่น คือ เฉลี่ยประมาณร้อยละ 0.613 ของรายการโทรทัศน์ทั้งหมด ซึ่งอัตราส่วนการจัดรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาของทั้งสองสถานีนี้เป็นอัตราส่วนที่ไม่ใกล้เคียงกัน 2. ช่วงเวลาการเสนอรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาเป็นอุปสรรคที่สำคัญของการรับชม เพราะจากการวิจัยพบว่าช่วงเวลาที่ประชาชนชอบชมรายการโทรทัศน์มากที่สุดในวันจันทร์ถึงวันศุกร์คือ ช่วงเวลา 18.00-20.00 น. ในวันเสาร์ อาทิตย์ และวันหยุดราชการคือ ช่วงเวลา 12.00-14.00 น. ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกับที่ประชาชนต้องการให้รายการโทรทัศน์ที่ชอบหรือที่สนใจมากที่สุดออกอากาศช่วงนี้ด้วย แต่จากการวิเคราะห์รายการโทรทัศน์ ปรากฏว่าช่วงเวลาดังกล่าวนี้บางสถานีมีรายการเพื่อการศึกษาประมาณ 20-30 นาที บางสถานีไม่จัดรายการเพื่อการศึกษาในช่วงเวลานี้เลย 3. ช่วงเวลา 16.00-18.00 น. เป็นช่วงเวลาที่ประชาชนมีโอกาสรับชมรายการโทรทัศน์น้อยที่สุด แต่รายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาส่วนใหญ่จัดในช่วงเวลานี้ 4. ประชาชนเห็นประโยชน์ของการชมรายการโทรทัศน์ว่า นอกจากจะได้ความเพลิดเพลินแล้ว ยังทำให้เป็นคนทันต่อเหตุการณ์ และมีความรู้รอบตัวในด้านต่าง ๆ มากขึ้น และในการเลือกชมโทรทัศน์แต่ละครั้งนั้น ประชาชนเลือกชมโดยใช้เหตุผลที่ว่าดูรายการที่ให้ความเพลิดเพลิน สนุกสนาน และดูรายการที่ให้ความรู้หรือมีประโยชน์เป็นเหตุผลในการตัดสินใจ 5. ประชาชนมีความคิดเห็นว่า รายการความรู้หรือสารคดีที่จัดอยู่ในปัจจุบันมีคุณภาพและปริมาณปานกลาง สถานีโทรทัศน์ควรจัดรายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาเพิ่มขึ้นมากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน และต้องการรายการโทรทัศน์ที่มีเนื้อหาส่งเสริมความรู้ รองลงมาคือ ส่งเสริมศีลธรรมและให้ความบันเทิง 6. เกี่ยวกับการปรับปรุงรายการโทรทัศน์ ประชาชนมีความคิดเห็นว่า ควรมีการปรับปรุงเนื้อหาสาระของรายการ เทคนิคการจัดรายการ และเวลาของรายการมากขึ้น