พัฒนาการการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาระดับมัธยมศึกษาในประเทศไทย

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาพัฒนาการการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาระดับมัธยมศึกษาในประเทศไทย เริ่มตั้งแต่สมัยสุโขทัย พ.ศ. 1781 จนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2531 ในด้านหลักสูตร ความมุ่งหมายการเรียนการสอน เนื้อหาวิชา การเรียนการสอน สื่อการเรียนการสอน และการวัดผลและประเมินผล ปรากฏผลดังนี้ การเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาในระยะก่อนมีการประกาศใช้หลักสูตรฉบับแรกในพ.ศ. 2438 นั้น เป็นการอบรมสั่งสอนศีลธรรมจรรยามารยาทให้ประพฤติปฏิบัติตนเป็นคนดีตามขนบธรรมเนียมประเพณีไทยบนพื้นฐานศาสนาพุทธ แต่เมื่อประกาศใช้หลักสูตรระดับมัธยมศึกษาในพ.ศ. 2438 ได้มีการสอนธรรมจริยา เป็นหัวข้อในวิชาภาษาไทย ต่อมาในหลักสูตรพ.ศ. 2448 ได้ปรากฏชื่อวิชาจรรยาเป็นครั้งแรก และในหลักสูตรพ.ศ. 2480 ได้เปลี่ยนชื่อใหม่เป็นวิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรม ในหลักสูตรพ.ศ. 2493 ได้แยกวิชาศีลธรรมออกจากวิชาหน้าที่พลเมือง หลักสูตรพ.ศ. 2498 ได้รวมวิชาศีลธรรมเข้าอยู่ในหมวดสังคมศึกษา หลักสูตรพ.ศ. 2521 วิชาศีลธรรมได้เรียกชื่อใหม่เป็นวิชาพระพุทธศาสนา ความมุ่งหมายของการเรียนการสอนนั้นมุ่งพัฒนาให้ผู้เรียนเป็นคนดี มีศีลธรรมจริยธรรม สามารถนำพุทธธรรมไปประพฤติปฏิบัติในชีวิตประจำวันได้ เนื้อหาวิชาได้เน้นเรื่องหลักธรรมะ ศีลธรรม จรรยามารยาท ศาสนพิธี พระรัตนตรัยได้แก่ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ และการประยุกต์ธรรมะใช้ในชีวิตประจำวัน การเรียนการสอนซึ่งแต่เดิมเน้นให้จำเนื้อหาเป็นสำคัญได้เพิ่มการส่งเสริมให้นักเรียนฝึกปฏิบัติตามหลักธรรมะด้วย ส่วนสื่อการเรียนการสอนได้พัฒนาจากการใช้หนังสือเรียนเพียงเล่มเดียวมาเป็นการใช้หนังสือหลายประเภท มีการใช้โสตทัศนูปกรณ์หลายรูปแบบ ด้านการวัดผลและประเมินผลได้เปลี่ยนจากระบบเปอร์เซนต์หรือร้อยละมาเป็นระบบเกรด และวัดให้ครอบคลุมพฤติกรรมด้านพุทธิพิสัย จิตพิสัย และทักษะพิสัยของนักเรียน