การบังคับใช้กฎหมายห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา

Abstract

การเรียกดอกเบี้ยในการกู้ยืมเงินนั้นได้มีกฎหมายกำหนดอัตราดอกเบี้ยขั้นสูงไว้โดยห้ามมิให้คู่กรณีเรียกเกินกว่าอัตราที่กำหนด ทั้งนี้เพราะรัฐต้องการส่งเสริมให้ประชาชนกู้ยืมเงินไปลงทุนประกอบกิจการผลิตผลทางด้านเศรษฐกิจให้มากขึ้น อันจะทำให้เศรษฐกิจของชาติเจริญรุ่งเรือง โดยที่ผู้กู้เสียดอกเบี้ยแต่พอสมควร ซึ่งทำให้ผู้ให้กู้ได้รับผลประโยชน์จากการให้กู้ยืมเงินด้วย อันจะก่อให้เกิดผลประโยชน์ต่อส่วนรวมและต่อเอกชน แม้กระนั้นปรากฏว่ายังมีการเรียกดอกเบี้ยเกินกว่าอัตราที่กฎหมายกำหนด ดังนั้นรัฐจึงได้ออกพระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ.2475 ซึ่งเป็นกฎหมายอาญาลงโทษแก่ผู้ให้กู้ที่เรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา โดยที่กฎหมายนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะให้เรียกดอกเบี้ยเกินอัตราที่กฎหมายกำหนด เพื่อให้มีการกู้ยืมเงินเป็นไปในทางที่ควร อันจะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อเศรษฐกิจของประเทศ อย่างไรก็ตาม แม้ว่าพระราชบัญญัติฉบับนี้ได้ออกบังคับใช้มานานแล้ว ก็ปรากฏว่าการบังคับใช้ไม่ได้ผลเท่าที่ควร ดังจะเห็นได้จากการจับกุมฟ้องร้องผู้กระทำความผิดพระราชบัญญัตินี้น้อยมาก ทั้ง ๆ ที่มีการกระทำความผิดกฎหมายนี้มาก เนื่องจากผู้กู้และผู้ให้กู้ต่างร่วมมือกันกระทำความผิด เพราะผู้กู้มีความต้องการกู้ยืมเงินนั่นเอง ดังนั้น จึงทำให้มีความยากลำบาก การหาพยานหลักฐานในการนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษ วิทยานิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาปัญหาการบังคับใช้พระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2475 โดยวิเคราะห์ถึงเนื้อหาสาระและเจตนารมย์ของพระราชบัญญัตินี้ พร้อมทั้งเสนอวิธีการที่จะทำให้พระราชบัญญัติฉบับนี้บังคับใช้ได้ผลยิ่งขึ้น ซึ่งจากการวิจัยนั้น ผู้เขียนพบว่า การบังคับใช้พระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2475 ไม่ได้ผลเท่าที่ควรนั้น มีสาเหตุที่สำคัญคือ ความไม่เหมาะสมของอัตราดอกเบี้ยตามมาตรา 654 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์นั้น ไม่สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจในปัจจุบันเนื่องจากอัตราดอกเบี้ยตามกฎหมายนี้ ได้บังคับใช้มานานแล้ว และลักษณะของการกำหนดอัตราดอกเบี้ยแบบคงที่ (Fixed Rate) นั้น ทำให้เป็นปัญหาในการบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวกับดอกเบี้ยนี้ เพราะอัตราดอกเบี้ยไม่สามารถยืดหยุ่นตามสภาพเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป ส่วนสาเหตุอื่นนั้น คือผู้กู้ไม่เป็นผู้เสียหาย จึงไม่สามารถร้องทุกข์ต่อเจ้าหน้าที่ของรัฐได้ ซึ่งเป็นผลให้เจ้าหน้าที่ของรัฐไม่สนใจในการบังคับใช้พระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2475 เท่าที่ควร การแก้ไขปัญหานี้อาจทำได้โดยแก้ไขมาตรา 654 ให้กำหนดอัตราดอกเบี้ยในลักษณะที่สามารถยืดหยุ่นตามสภาวะเศรษฐกิจได้พอสมควร ซึ่งทำให้น่าเชื่อว่าการบังคับใช้พระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ. 2475 มีผลบังคับใช้มากขึ้น เนื่องจากอัตราดอกเบี้ยสอดคล้องกับสภาวะเศรษฐกิจอันจะทำให้การบังคับใช้พระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา สอดคล้องกับสังคมในขณะนั้น ๆ และก่อให้เกิดความเป็นธรรมในการบังคับใช้กฎหมายนี้