การศึกษาเชิงวิเคราะห์ลิลิตเพชรมงกุฎของเจ้าพระยาพระคลัง (หน)

Abstract

ลิลิตเพชรมงกุฎเป็นผลงานของเจ้าพระยาพระคลัง (หน) กวีเอกแห่งสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นเมื่อครั้งที่ดำรงตำแหน่งเป็นหลวงสรวิชิต ความไพเราะของลิลิตเพชรมงกุฎอยู่ในเกณฑ์ปานกลาง เป็นเหตุในเรื่องนี้ไม่ใคร่ได้รับการกล่าวขวัญถึงมากนัก วิทยานิพนธ์เรื่องนี้มีจุดประสงค์จะเสนอคุณค่าของลิลิตเพชรมงกุฎโดยใช้วิธีการศึกษาเชิงพรรณนาวิเคราะห์ วิทยานิพนธ์เรื่องนี้แบ่งออกได้เป็น 7 บท บทที่ 1 เป็นบทนำ บทที่ 2 เป็นงานนิพนธ์ของเจ้าพระยาพระคลัง(หน) บทที่3 คือการสอบทานลิลิตเพชรมงกุฎฉบับพิมพ์กับต้นฉบับตัวเขียนและพบว่าลิลิตเพชรมงกุฎฉบับพิมพ์ยังมีข้อผิดพลาดบางประการ บทที่ 4 เป็นการสืบหาที่มาของนิทานเรื่องเพชรมงกุฎจากนิทานชุดเวตาลปัญจวิศติฉบับต่างๆและลงความเห็นว่าต้นเค้าของลิลิตเพชรมงกุฎน่าจะได้แก่เวตาลปัญจวิศติที่ปรากฏในพฤหัตกถามัญชรีของเกษเมนทระ บทที่ 5 เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์ในด้านลักษณะการแต่ง บทที่ 6 เป็นการวิเคราะห์โครงเรื่อง แก่นเรื่อง และตัวละครสำคัญโดยใช้แนววรรณคดีวิจารณ์แบบตะวันตก บทที่ 7 เป็นข้อสรุปและข้อเสนอแนะ การวิจัยครั้งนี้ได้พบสิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับลิลิตเพชรมงกุฎหลายอย่าง เป็นต้นว่างานชิ้นนี้ถึงจะไม่เข้าขั้นงานที่ดีเด่นยอดเยี่ยม เพราะว่าผู้แต่งยังอยู่ในวัยเยาว์และมีประสบการณ์น้อย แต่ก็มีลักษณะบางประการที่แสดงให้เห็นว่าผู้แต่งจะประสบความสำเร็จต่อไปในอนาคต ลิลิตเพชรมงกุฎ นั้นไม่อาจจะถือได้ว่าเป็นวรรณคดีลิลิตชิ้นเอกของไทยตามมาตรฐานที่นิยมกันก็จริง แต่เมื่อพิจารณาโดยหลักการวิจารณ์วรรณคดีแผนใหม่แล้ว ก็นับได้ว่าเป็นงานที่ดีเด่นชิ้นหนึ่ง นอกจากนั้น ลิลิตเพชรมงกุฎยังเป็นตัวอย่างของการดัดแปลงนิทานต่างประเทศมาแต่งเป็นวรรณคดีไทยโดยมิได้ทำให้ความหมายและเนื้อเรื่องเดิมผิดแผกไปอีกด้วย