ปัญหาบางประการเกี่ยวกับระบบบัญชีของการรถไฟแห่งประเทศไทย

Abstract

ประเทศไทยก็เช่นเดียวกับประเทศที่กำลังพัฒนาทั้งหลาย มักจะประสบกับปัญหาด้านการผลิต การวิภาคกรรม และการบริโภค การแก้ปัญหาเหล่านี้จำเป็นต้องอาศัยระบบการขนส่งที่เหมาะสม รวมทั้งการขนส่งทางรถไฟ ในฐานะที่เป็นกิจกรรมขั้นพื้นฐานที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ซึ่งรัฐได้ตระหนักถึงความสำคัญข้อนี้ จึงได้วางโครงการปรับปรุงและขยายงานของการรถไฟฯ ให้สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจด้านอื่นๆ ของประเทศ โดยมุ่งหมายให้สามารถบริการประชาชนได้เพียงพอและรวดเร็วยิ่งขึ้น รวมทั้งส่งเสริมให้สินค้าจากแหล่งผลิตสามารถขนส่งให้ถึงแหล่งจำหน่าย หรือถึงปลายทางเพื่อส่งออกได้โดยสะดวกและด้วยค่าขนส่งในอัตราที่สมควร เพื่อลดต้นทุนในการจำหน่ายให้ต่ำลง เป็นการยกระดับฐานะการครองชีพของประชาชนให้สูงขึ้น ในการนี้จำเป็นต้องใช้เงินทุนเป็นจำนวนมาก ต้องมีการวางแผนการดำเนินงานและการควบคุมที่ดี เพื่อให้การดำเนินงานบรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ ซึ่งในการวางแผนและการควบคุมนี้จะต้องอาศัยข้อมูลส่วนใหญ่จากระบบบัญชี และเพื่อที่จะให้ข้อมูลที่ได้จากระบบบัญชีเป็นประโยชน์ต่อผู้ใช้ สิ่งที่การรถไฟจะต้องระลึกถึงในฐานะที่เป็นรัฐวิสาหกิจก็คือ เอกสาร สมุดบัญชี และรายงานต่างๆ จะต้องมีลักษณะที่สามารถเข้าใจได้ง่ายและให้ข้อมูลเพียงพอ ต่อรัฐบาลและต่อประชาชน รวมทั้งต่อฝ่ายบริหารของการรถไฟฯเอง และเพื่อที่จะเป็นแนวทางให้รัฐทราบว่า โครงการพัฒนาการรถไฟฯที่รัฐกำหนดไว้เป็นส่วนหนึ่งของแผนพัฒนาเศรษฐกิจฯ ฉบับที่ ๓ นั้นจะบรรลุเป้าหมายที่วางไว้หรือไม่ รวมทั้งการพัฒนาด้านอื่นๆด้วย จึงควรจะศึกษาปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นจากระบบบัญชีของการรถไฟฯ และผลของปัญหาที่จะกระทบกระเทือนต่อความน่าเชื่อถือและประโยชน์ของข้อมูลและรายงานต่างๆ การศึกษาเกี่ยวกับปัญหาของระบบบัญชีของการรถไฟฯนี้ ส่วนใหญ่กระทำโดยรวบรวมข้อเท็จจริงจากบันทึก เอกสารหลักฐาน และรายงานต่างๆ และจากการสัมภาษณ์เจ้าหน้าที่ตามหน่วยงานต่างๆของการรถไฟฯ ผลการศึกษาปรากฎว่า –หลักการคิดค่าเสื่อมราคาเป็นผลให้ข้อมูลที่ได้คลาดเคลื่อนไปจากความเป็นจริง –การที่กิจการยังไม่นำระบบต้นทุนมาใช้ ทำให้ฝ่ายบริหารขาดเครื่องมือที่ดีในอันที่จะวางแผนและควบคุม โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจะกำหนดอัตราค่าขนส่งให้เหมาะสมโดยยังมีผลตอบแทนเพียงพอนั้นย่อมต้องอาศัยข้อมูลที่ได้จากระบบบัญชีต้นทุน –การจัดทำรายงานเพื่อการควบคุมในปัจจุบันยังประสบปัญหาล่าช้า ซึ่งอาจแก้ไขได้โดยการจัดแบ่งส่วนงานหรือปรับปรุงระบบการทำงานเสียใหม่ –งวดงบประมาณทางการเงินยังไม่เหมาะสมสอดคล้องกับการดำเนินงานของกิจการ –รายงานสำหรับบุคคลภายนอกกิจการยังไม่ชัดเจนเท่าที่ควร การแก้ปัญหา –ขออนุมัติกระทรวงการคลังเปลี่ยนวิธีการคิดค่าเสื่อมราคาจากการคิดอัตราถัวเฉลี่ยทั้งกลุ่มเป็นการคิดค่าเสื่อมราคาของทรัพย์สินแต่ละประเภท –การรถไฟฯกำลังอยู่ในขั้นเตรียมการที่จะนำระบบบัญชีต้นทุนมาใช้ แต่อาจจะต้องใช้เวลานานในการศึกษาเพื่อวางรูปบัญชีให้เหมาะสม เพราะกิจการให้บริการหลายชนิดและแต่ละชนิดก็มีรายละเอียดต้นทุนไม่เหมือนกัน –การรถไฟฯได้แก้ไขปัญหานี้โดยการทำรายงานสถิติผลการดำเนินงานในด้านการเดินรถโดยประมาณ ประจำเดือนขึ้น แสดงให้เห็นผลการดำเนินงานโดยสรุป –การจัดทำงบประมาณเงินสดประจำปีต้องแสดงให้เห็นงบประมาณของแต่ละเดือนด้วย และเพื่อไม่ให้เกิดการสูญเสียเนื่องจากการเก็บเงินสดส่วนเกินไว้เฉยๆ รัฐควรจะอนุญาตให้กิจการนำเงินส่วนนี้ไปลงทุนหาผลประโยชน์ระยะสั้นที่ไม่เสี่ยงภัยหรือมีความเสี่ยงภัยน้อย –ควรใช้ศัพท์ที่ชัดเจนสำหรับการแสดงรายการในงบดุล และควรเปิดเผยรายการที่ควรจะเปิดเผย เช่นวิธีการตีราคาวัสดุคงคลัง วิธีคิดค่าเสื่อมราคาทรัพย์สิน การคำนวณมูลค่าหนี้สินขึ้นใหม่ ณ วันสิ้นงวดการบัญชี –ควรจัดทำงบแสดงแหล่งที่มาและใช้ไปของเงินทุน (Statement of Changes in Financial Position) แบบที่แสดงเฉพาะรายการที่มีการเปลี่ยนแปลงเท่านั้น เป็นงบประกอบเพื่อแสดงให้เห็นที่มาและการใช้ไปของเงินทุนรายการที่สำคัญๆ.