ปัญหาเกี่ยวกับการปรับปรุงค่าโดยสารรถประจำทางในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

รัฐบาลสนับสนุนประชาชนให้ประกอบอาชีพที่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมและเศรษฐกิจ ไม่ว่าจะเป็นอาชีพด้านเกษตรกรรม พาณิชยกรรม และอุตสาหกรรม สำหรับในด้านกิจการเดินรถโดยสานประจำทางในกรุงเทพมหานคร รัฐบาลบาลได้ให้ความคุ้มครองและสนับสนุนน้อยมาก ทั้งๆที่กิจการด้านการจัดบริหารเดินรถโดยสารประจำทาง ดังกล่าวมีขอบเขตการบริการอย่างกว้างขวาง ครอบคลุมถึง 4 จังหวัด คือ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี ปทุมธานี และสมุทรปราการ และประชาขนเป็นจำนวนล้านคนขึ้นไปใช้บริการรถโดยสารประจำทางเพื่อประกอบธุรกิจนอกบ้านเป็นประจำ ซึ่งอาจถือได้ว่าบริการรถโดยสารประจำทางเป็นกิจการสาธารณูปโภคที่จะขาดเสียมิได้ กิจการรถประจำทางในกรุงเทพฯ เริ่มมีมาตั้งแต่รัชการที่ 6 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ผู้ที่นำรถประจำทางมาวิ่งเป็นรายแรก คือ พระยาภักดีนรเศรษฐ ซึ่งเป็นเจ้าของบริษัทนายเลิด จำกัด ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี ต่อมาก็มีผู้ประกอบการเอกชนรายอื่นเพิ่มขึ้นหลายราย ต่างก็กำหนดเส้นทางและอัตราค่าโดยสารขึ้นเอง ถนนบางแห่งก็มีรถโดยสารแล่นผ่านกันหลายสาย ก่อให้เกิดการแข่งขัน มีการตัดราคาค่าโดยสารและแข่งบริการเป็นการเสียหายต่อผู้ประกอบการด้วยกันเอง และต่อประชาชนผู้โดยสาร รัฐบาลได้เห็นความสำคัญของกิจการรถโดยสารประจำทาง และเห็นควรจัดระเบียบการขนส่งของประเทศให้เป็นระเบียบจึงได้ตรากฎหมาย “พระราชบัญญัติการขนส่ง พ.ศ. 2497” ออกใช้บังคับ ควบคุมบริการรถโดยสารประจำทางในส่วนกลางเสียใหม่ให้เป็นระเบียบมีกำหนดเวลาการเดินรถที่แน่นอน ตลอดจนกำหนดอัตราค่าโดยสารที่เป็นธรรม โดยมอบ ตลอดระยะเวลา 20 ปีที่ผ่านมา บริการรถโดยสารประจำทางก็มีการปรับปรุงอยู่เรื่อยๆ จากจำนวนประชากรของกรุงเทพฯ ไม่ถึงล้านคน จนปัจจุบันประมาณ 4 ล้านคน และจากจำนวนรถโดยสารไม่ถึงพันคันเมื่อ 20 ปีก่อน จนถึง 3,500 คันในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ยังมีเสียงร้องเรียนจากผู้โดยสารอยู่เสมอว่าบริการยังไม่ดี ทั้งนี้ก็ด้วยสาเหตุหลายประการ ก. มีผู้ประกอบการมากเกินไป (ปัจจุบันมี่ 24 ราย) และมีผู้ประกอบการรายเล็กๆ เป็นจำนวนมาก ซึ่งด้อยทั้งด้านเงินทุนและความรู้ในวิทยาการต่างๆ เพื่อการปรับปรุงกิจการ ข. อัตราค่าโดยสารถูกกำหนดให้เก็บในราคาที่ต่ำ ทำให้ผลตอบแทนจากการลงทุนในด้านนี้ไม่สูง ไม่เป็นสิ่งจูงใจให้ผู้ประกอบการลงทุนเพื่อปรับปรุงใดๆ ค. ปัญหาจราจรในกรุงเทพมหานคร ซึ่งได้เรื้อรังมานานก็ยังไม่อาจแก้ไขให้ลุล่วงไปได้ เป็นอุปสรรคอันยิ่งใหญ่ต่อการบริการรถโดยสารอย่างยิ่ง ง.ปัญหาค่าครองชีพสูงขึ้น ประกอบกับวิกฤติกาลน้ำมันเชื้อเพลิงซึ่งเป็นปัญหาของโลก ทำให้ค่าใช้จ่ายในการเดินรถโดยสารสูงขึ้นอย่างมาก แต่ผู้ประกอบการไม่อาจปรับปรุงอัตราค่าโดยสารให้ยุติธรรมได้ จ. รัฐบาลยังไม่มีนโยบายที่แน่นอนเกี่ยวกับการประกอบการเดินรถโดยสารประจำทางในเขตกรุงเทพมหานคร (ส่วนกลาง) ระหว่างผู้ประกอบการที่เป็นของรัฐและที่เป็นเอกชน และนโยบายในการลดจำนวนผู้ประกอบการขนส่ง ทำให้ผู้ประกอบการเอกชนไม่กล้าลงทุนเพื่อปรับปรุงใดๆ เมื่อผู้ประกอบการประสบปัญหาเช่นนี้ ความหวังที่ผู้โดยสารจะได้รับบริการดีขึ้น เช่น มีรถโดยสารเพิ่มขึ้น ปรับปรุงสภาพรถ และความสะอาด ตลอดจนมารยาทพนักงานประจำรถ นับว่าเลือนรางเต็มที เพราะผู้ประกอบการอยู่ในภาวะทรงและทรุด ไม่มีแรงจูงใจใดๆ ที่จะให้เขาลงทุนเพื่อปรับปรุงบริการให้ดีขึ้น ผู้โดยสารได้ประสบกับความไม่สะดวกสบายมานานแล้ว การปล่อยปละละเลยในการปรับปรุงใดๆ มีแต่จะนำความเสียหายมาสู่สังคมและเศรษฐกิจส่วนรวม สมควรที่รัฐบาลจะต้องเข้ามามีบทบาทให้มากและให้ได้ผลจริงจังขึ้น เพราะเป็นกิจการที่บริการให้แก่ประชาชนส่วนใหญ่ในกรุงเทพฯ วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ได้รวบรวมปัญหาต่างๆ เกี่ยวกับรถโดยสารประจำทางในกรุงเทพมหานครที่เกิดขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2511 ถึงปัจจุบัน อันเป็นเหตุให้มีการขอปรับปรุงค่าโดยสารอยู่บ่อยๆ เพื่อให้ผู้ประกอบการขนส่งได้รับความเป็นธรรมบ้าง แต่การที่รัฐบาลจะพิจารณาปรับปรุงค่าโดยสารทันทีนั้น น่าจะเป็นวิธีสุดท้าย เพราะการขึ้นค่าโดยสารแต่ละครั้ง ย่อมเกิดความเดือดร้อนแก่ประชาชนส่วนใหญ่ในกรุงเทพฯอยู่ไม่น้อย โดยที่ได้ทราบกันดีแล้วว่าประชาชนส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มที่มีรายได้ต่ำโดยเฉลี่ยแล้ว แต่รัฐบาลก็อาจช่วยเหลือผู้ประกอบการด้านอื่น เช่น ลดภาษีน้ำมันเชื้อเพลิงและหล่อลื่น ภาษีรถยนต์ หรือภาษีอะไหล่ เป็นต้น หาแหล่งเงินกู้อัตราดอกเบี้ยต่ำ เพื่อช่วยให้เงินหมุนเวียนในกิจการดีขึ้น ได้เสนอแนะวิธีแก้ปัญหาต่างๆ เช่น ปัญหาการจราจร ปรับปรุงกฎหมายการขนส่งให้รัดกุมยิ่งขึ้น สุดท้ายได้เสนอแนะวิธีแก้ปัญหารถประจำทางไว้ 3 ประการ คือ ไม่เพิ่มค่าโดยสาร แต่รัฐให้ความช่วยเหลือผู้ประกอบการ หรือ อนุญาตให้ปรับปรุงค่าโดยสารได้ โดยมีเงื่อนไขให้ผู้ประกอบการปรับปรุงบริการให้ดีขึ้นโดยทันที วิธีสุดท้าย คือ จัดให้มีบริการพิเศษขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายคือ รัฐบาล ผู้ประกอบการขนส่ง และประชาชน จำต้องร่วมมือกันแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นร่วมกันจึงจะได้ผลดี