โครงสร้างการคุ้มครองอุตสาหกรรมในประเทศไทย

Abstract

ประเทศไทยเป็นประเทศที่กำลังพัฒนาประเทศหนึ่ง ปัญหาที่ประเทศไทยเผชิญอยู่ในการพัฒนาให้เป็นประเทศอุตสาหกรรมเช่นเดียวกับประเทศพัฒนาอื่นๆก็คือ ปัญหาดุลการชำระเงินขาดดุล และการพัฒนาอุตสาหกรรมภายในประเทศ วิธีที่รัฐบาลใช้เพื่อแก้ปัญหาดุลการชำระเงินขาดดุล ซึ่งสืบเนื่องมาจากดุลการค้าขาดดุล โดยการปรับปรุงระบบอัตราภาษีอากร และส่งเสริมอุตสาหกรรมภายในประเทศ เพื่อที่จะสามารถผลิตสินค้าทดแทนสินค้าเข้าและส่งเป็นสินค้าออกได้ จะเห็นว่าปัญหาทั้ง 2 ประการมีความสัมพันธ์กัน เมื่อแก้ปัญหาใดปัญหาหนึ่งก็จะส่งผลไปยังอีกปัญหาหนึ่งเป็นลูกโซ่ จึงอาจจะกล่าวรวมๆได้ว่า นโยบายต่างๆของรัฐบาลที่ใช้ในการพัฒนาให้เป็นประเทศอุตสาหกรรม ซึ่งเริ่มขึ้นหลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 ได้ยุติลง ได้แก่ ระบบภาษีอากร การควบคุมสินค้าเข้าและออก นโยบายควบคุมราคาสินค้าและการจัดตั้งอุตสาหกรรมภายในประเทศ การส่งเสริมอุตสาหกรรมภายในประเทศ การให้สินเชื่อ การช่วยเหลือสินค้าส่งออก การควบคุมอัตราแลกเปลี่ยน เป็นต้น นโยบายต่างๆเหล่านี้มีผลทางด้านการคุ้มครองอุตสาหกรรม มุ่งที่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตแก่อุตสาหกรรมที่มีต้นทุนการผลิตสูง ในการศึกษานี้จึงมุ่งที่จะวัดอัตราการคุ้มครองอุตสาหกรรมในประเทศไทย ในปี 2518 โดยใช้นโยบายภาษีอากรและนโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรม ซึ่งให้สิทธิประโยชน์ต่างๆ ทางด้านภาษีอากรเป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์ เพื่อที่จะดูว่าการเปลี่ยนแปลงนโยบายดังกล่าวจะมีผลต่อโครงสร้างการพัฒนาอุตสาหกรรมหรือไม่เพียงใด อุตสาหกรรมแต่ละแห่งได้รับอัตราการคุ้มครองมากหรือน้อยเท่าใด ซึ่งในการวิเคราะห์นี้จะแบ่งอุตสาหกรรมออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ อุตสาหกรรมทดแทนสินค้าเข้า อุตสาหกรรมภายในประเทศ อุตสาหกรรมส่งออก การวัดอัตราการคุ้มครองอุตสาหกรรมจะวัดทั้ง nominal protection rate (NPR) และ effective protection rate (EPR) ซึ่ง NPR คือ เปอร์เซ็นต์ของความแตกต่างระหว่างราคาของผู้ผลิตภายในประเทศกับราคาที่คาดว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไม่มีมาตรการคุ้มครองและ EPR คือ เปอร์เซ็นต์ของความแตกต่างระหว่างมูลค่าเพิ่มของอุตสาหกรรมภายในประเทศ กับมูลค่าเพิ่มที่คาดว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไม่มีมาตรการคุ้มครอง การวัด EPR จะเหมาะสมกว่า NPR ในการวัดการคุ้มครอง เพราะ NPR จะวัดเฉพาะอัตราการคุ้มครองของผลผลิตเท่านั้น แต่ EPR จะวัดอัตราการคุ้มครองต้นทุนของวัตถุดิบและสินค้าขั้นกลางที่ใช้ในการผลิตด้วย ในการคำนวณ EPR จะใช้ทั้งวิธีของ Balassa และ Corden ทั้ง 2 วิธีจะต่างกันที่ข้อสมมติฐานเกี่ยวกับต้นทุนของปัจจัยการผลิตประเภท non-traded เนื่องจากมีการคุ้มครองอุตสาหกรรม ทำให้อัตราแลกเปลี่ยนที่เป็นจริง (actual exchange rate) สูงกว่าค่าที่เป็นจริง (overvaluation) จึงต้องทำการปรับให้เป็นอัตราแลกเปลี่ยนในกรณีที่มีการค้าเสรี (free trade exchange rate) และทำการวัด net NPR และ net EPR ซึ่งจะชี้ให้เห็นถึงประสิทธิภาพในการผลิตของอุตสาหกรรม นอกจากนี้ก็ยังมีการวัดอัตราของการส่งเสริมอุตสาหกรรม (promotion effect) เพื่อที่จะดูว่าแต่ละอุตสาหกรรมได้รับการส่งเสริมแตกต่างกันอย่างไร และมีการวัดอัตราการทดแทนสินค้าเข้า (import substitution rate) เพื่อจะพิจารณาว่า นโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรมทดแทนสินค้าเข้าซึ่งเป็นนโยบายหลักในการพัฒนาอุตสาหกรรมได้รับผลสำเร็จเพียงใด ผลของการวิเคราะห์โดยทั่วไปจะสรุปได้ว่า อุตสาหกรรมภายในประเทศจะได้รับการคุ้มครองมากกว่าอุตสาหกรรมทดแทนสินค้าเข้าและอุตสาหกรรมส่งออกอย่างไรก็ดี อุตสาหกรรมส่งออกก็เริ่มที่จะได้รับความสนใจจากรัฐบาลมากขึ้น เมื่อพิจารณาจากค่าของอัตราการส่งเสริมอุตสาหกรรมส่งออกซึ่งสุงกว่าอุตสาหกรรมประเภทอื่น ซึ่งเป็นไปตามนโยบายส่งเสริมอุตสาหกรรมส่งออก นอกจากนี้ค่าของ net NPR ยังแสดงให้เห็นว่าเฉพาะอุตสาหกรรมส่งออกเท่านั้นที่มีประสิทธิภาพในการผลิต ส่วนอัตราการทดแทนสินค่าข้าวของอุตสาหกรรมทดแทนสินค้าเข้าอยู่ในระดับที่น่าพอใจ ผลที่ได้เหล่านี้อาจจะเป็นประโยชน์ต่อรัฐบาลในการจัดทำนโยบายพัฒนาอุตสาหกรรมในปีต่อๆไป