แนวทางการออกแบบเพื่อปรับปรุงบ้านพักฉุกเฉินกรณีศึกษา โครงการบ้านต้นแบบ ต. น้ำก้อ จ.เพชรบูรณ์

Abstract

สืบเนื่องจากอุทกภัยครั้งใหญ่ในเดือนสิงหาคมปี พ.ศ.2544 ที่บ้านน้ำก้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ ทำให้ผู้ประสบภัยขาดที่อยู่อาศัย สภากาชาดไทยจึงมีความประสงค์ที่จะจัดหาที่พักอาศัยชั่วคราวให้กับผู้ประสบภัย จึงได้ริเริ่มโครงการก่อสร้าง “บ้านพักชั่วคราวต้นแบบ” เป็นรูปแบบของบ้านพักฉุกเฉินครั้งแรกในประเทศไทย ในการวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาของบ้านพักฉุกเฉินเพื่อสนอแนวทางการออกแบบและปรับปรุงบ้านพักฉุกเฉินสำหรับครั้งต่อไป โดยให้ความสำคัญกับปัญหา 2 ส่วนคือ 1. รูปแบบของบ้านพักฉุกเฉินซึ่งเป็นบ้านขนาด 3x4 เมตร สูง 2 ชั้น ชั้นล่างใช้อยู่อาศัยได้ ชั้นบนมีผนังรอบ และวัสดุที่ใช้ส่วนมากทำจากเหล็ก 2. กรรมวิธีการก่อสร้างที่มีแนวคิดการออกแบบให้เป็นแบบ KNOCK DOWN การเก็บข้อมูลใช้วิธีการเก็บข้อมูลจากผู้ออกแบบ และสถานที่ก่อสร้าง โดยการใช้การจดบันทึก ถ่ายภาพ และแบบสัมภาษณ์ ผลการศึกษาพบว่า การก่อสร้างบ้านพักฉุกเฉินจำนวน 173 หลัง สามารถก่อสร้างแล้วเสร็จใน 38 วัน ปัญหาของการก่อสร้างที่พบได้แก่ การเตรียมตำแหน่งฐานรากไม่ตรงกับตำแหน่งฐานเสา ตำแหน่งของฐานเสาไม่ตรงกับตำแหน่งของฐานราก การประกอบชิ้นส่วนบันไดกับตัวบ้านพักฉุกเฉิน 2 หลังไม่พอดี การประกอบชิ้นส่วนของบ้านพักฉุกเฉินผิดชิ้นส่วน การประกอบชิ้นส่วนครอบข้างไม่พอดีกับผนัง ประกอบแผ่นหลังคาไม่พอดีกับขาล็อค และต้องตัดแต่ชิ้นส่วนที่ใช้ในการประกอบก่อนนำไปประกอบบ้านพักฉุกเฉิน สำหรับปัญหาของรูปแบบของบ้านพักฉุกเฉิน ผู้อยู่อาศัยมีความเห็นว่า ยอมรับได้มากกว่า 95% คือการจัดไฟฟ้าภายในบ้านพักฉุกเฉิน การจัดประปาภายในบ้านพักฉุกเฉิน ยอมรับได้ 95-80% คือ การจัดสร้างบ้านให้มีระยะห่งกันประมาณ 1 เมตร และใช้บันไดร่วมกัน 2 หลัง วัสดุและวิธีการก่อสร้างบ้านพักฉุกเฉิน สัดส่วนของหน้าต่าง รูปแบบบ้านพักฉุกเฉิน ยอมรับได้ 80-70 คือ การจัดให้มีห้องน้ำรวมเป็นกลุ่มแต่ละกลุ่มบ้านรอบๆบ้านพักฉุกเฉิน ยอมรับได้ 70-50%คือ ปริมาณพื้นที่ใช้สอยบ้านพักฉุกเฉิน และไม่ยอมรับต่ำกว่า 50% คือ การกันแดดกัยฝนของบ้านพักฉุกเฉิน ท้ายที่สุดจึงมีความเห็นว่า การแก้ไขรูปแบบของวัสดุและกรรมวิธีการก่อสร้างบ้านแบบ KNOCK DOWN ควรทำชิ้นส่วนให้เกิดความแตกต่างและมีจำนวนน้อยชิ้นมากที่สุด ต้องตัดแต่งชิ้นส่วนประกอบให้พร้อมก่อนการประกอบตัวบ้าน และควรทำให้ชิ้นส่วนประกอบมีขนาดพอเหมาะ สำหรับการแก้ไขรูปแบบบ้านพักฉุกเฉิน หัวเรื่องที่ควรแก้ไข คือ การจัดสร้างบ้านให้มีระยะห่างกันประมาณ 1 เมตร และใช้บันไดร่วมกัน 2 หลัง แก้ไขโดยแยกบันไดบ้านและจัดให้หน้าต่างบ้านเหลื่อมกัน หรือจัดวางผังชุมชน หัวเรื่องที่ต้องแก้ไข คือ การกันแดดกันฝนของบ้านพักฉุกเฉิน แก้ไขโดยการเพื่มชายคาและความชันของหลังคา หัวเรื่องที่ไม่ต้องแก้ไข คือ ปริมาณพื้นที่ใช้สอยบ้านพักฉุกเฉิน และผู้เขียนมีความเห็นว่าควรเพิ่มความขรุขระของผิวขั้นบันไดและเพิ่มราวบันได และควรทำการศึกษาหาวัสดุที่มีความเหมาะสมมาใช้เพื่อเพิ่มความต้านทานความร้อนที่เข้ามาภายในบ้านต่อไป