บทบาทของชุมชนเมืองในการรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรมในจังหวัดชลบุรี

Abstract

ศึกษาสภาพการของโรงงานและแรงงานภาคอุตสาหกรรมในอดีตถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2545) ศักยภาพและข้อจำกัดด้านกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม และอื่นๆ พร้อมเสนอแนวทางการพัฒนาชุมชนเมืองในจังหวัดชลบุรีเพื่อรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรม วิทยานิพนธ์นี้ให้ศึกษาทฤษฏี และแนวความคิดในเรื่องเกี่ยวกับแหล่งที่ตั้งอุตสาหกรรม ทฤษฏีขั้วการพัฒนา ทฤษฏีแหล่งกลาง แนวความคิดในการกระจายความเจริญสู่ภูมิภาค แนวความคิดในการพัฒนาเศรษฐกิจของภาค ปัจจัยที่ก่อให้การเติบโตหรือ การพัฒนาของเมืองและภาค และอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งโครงการ นโยบาย และแผนประเภทต่างๆ ในระดับภาคและประเทศที่เกี่ยวข้องหรือมีผลกระทบต่อการรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรม ทำการวิเคราะห์ศักยภาพทางเศรษฐกิจในสาขาการผลิตด้าน อุตสาหกรรมด้วยวิธีการหาค่า P-Shift, D-Shitt และ LQ รวมทั้งทำการสำรวจภาคสนามเพื่อให้ได้มาซึ่งบทบาทศักยภาพ และข้อจำกัดของชุมชนเมืองในการพัฒนาเพื่อรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรม จากการศึกษา พบว่า ตั้งแต่แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 3-8 โรงงาบอุตสาหกรรมในจังหวัดชลบุรีมีการเปิดกิจการมากที่ชุด ในช่วงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 7 โดยเฉพาะใน พ.ศ. 2537 ซึ่งเป็นช่วงที่นโยบายและแผนที่เกี่ยวข้องเริ่มถูกนำมาปฏิบัติ สำหรับในสภาพปัจจุบัน พบว่า ชุมชนเมืองในอำเภอเมืองมีจำนวนโรงงานตั้งอยู่มากที่สุด โดยเฉพาะในเทศบาลตำบลบ้านสวน รองลงมาคือชุมชน เมืองในอำเภอศรีราชาและอำเภอบางละบุง โดยโรงงานประเภทอุตสาหกรรมอาหารและแปรรูปพืชผลทางการเกษตรมีบทบาทใน การรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรมในเขตชุมชนเมืองจังหวัดชลบุรีมากที่สุด เนื่องจากเป็นอุตสาหกรรมที่ตั้งอยู่ทั่วไปแทบทุกชุมชนเมืองและอำเภอ ยกเว้น ในอำเภอเกาะสีชังและกิ่งอำเภอเกาะจันทร์ รวมทั้งจังหวัดชลบุรียังมีพื้นที่การเกษตรที่สำคัญ ซึ่งเป็นแหล่งวัตถุดิบทางการเกษตรเพื่อรองรับการผลิตในอุตสาหกรรมอาหารและแปรรูปพืชผลทางการเกษตร สำหรับปัจจัยสำคัญในการเลือก ที่ตั้ง คือ เส้นทางการคมนาคมขนส่งที่เป็นโครงข่ายและเชื่อมโยงไปยังพื้นที่ต่างๆ ทั้งในและนอกจังหวัด โดยเฉพาะทางหลวง แผ่นดินหมายเลข 3 ทำให้สามารถขนส่งวัตถุดิบมายังโรงงาน และกระจายสินค้าไปยังพื้นที่อื่นๆ หรือจังหวัดอื่นๆ ได้สะดวก รวมทั้งท่าเรือน้ำลึกแหลมฉบังซึ่งใช้ประโยชน์ในการขนส่งระดับนานาชาติและเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำคัญในการดึงดูดการลงทุนในชุมชนเมือง แหลมฉบัง, เขตนิคมอุตสาหกรรมหรอที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้เมื่อเปรียบเทียบขนาดโรงงานตามขนาดแรงงาน พบว่า โรงงานที่มีขนาดแรงงาน 1 - 9 คนมีบทบาทในการรองรับแรงงานภาคอุตสาหกรรมในเขตชุมชนเมืองจังหวัดชลบุรีมากที่สุดโดยเฉพาะชุมชน เมืองในอำเภอเมือง รองลงมา คือ ชุมชนเมืองในอำเภอบ้านบึงและอำเภอพนัสนิคม ทางด้านแรงงานพบว่า จำนวนแรงงานภาคอุตสาหกรรมเพิ่มมากที่สุดใน พ.ศ. 2537 สอดคล้องกับจำนวนโรงงานและมีจำนวนเพิ่มสูงขึ้นทุกปี ยกเว้นในปี พ.ศ. 2543 ที่ลดลงเล็กน้อย โดยชุมชนเมืองในอำเภอศรีราชามีจำนวนแรงงาน ภาคอุตสาหกรรมมากทีสุด โดยเฉพาะในเทศบาลตำบลแหลมฉบัง รองลงมา คือ ชุมชนเมืองในอำเภอเมืองและอำเภอบางละมุง นอกจากนี้ยังเป็นแรงงานที่มีระดับการศึกษาต่ำและไรฝีมือ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นแรงงานที่ย้ายมาจากภายในภาคตะวันออก รองลงมาคือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สำหรับแนวทางในการพัฒนา พบว่า ชุมชนเมืองใน จ. ชลบุรี ยกเว้นในเขตอำเภอเมืองจำเป็นต้องเร่งปรับปรุงบริการทาง สังคมโดยเฉพาะการจัดสรรบุคคลากรทางด้านสาธารณสุข รวมทั้งปรับปรุงและขยายการให้บริการทางด้านโครงสร้างพื้นฐานอย่าง สม่ำเสมอและต่อเนื่อง เพื่อเพิ่มโอกาสในการลงทุนจากนักลงทุนทั้งในและต่างประเทศ และรองรับแรงงานจากในและนอก ภาคตะวันออกที่จะเข้ามาทำงานเพิ่มขึ้นในอนาคต