ความรับผิดเด็ดขาดในกฎหมายลักษณะละเมิด

Abstract

ในทางแพ่งแต่เดิมนั้น เมื่อมีการทำละเมิดจนเกิดความเสียหายขึ้น ก็ต้องหาตัวผู้รับผิดให้ได้ อันเป็นหลักในทฤษฎีรับภัย ต่อมาได้นำเอาองค์ประกอบภายในส่วนจิตใจเข้ามาเป็นหลักในการวินิจฉัยความรับผิดโดยถือว่าบุคคลควรรับผิดเฉพาะเมื่อกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อ จนกระทั่งในคริสต์ศตวรรษที่ 19 และ 20 เมื่อโลกก้าวหน้าขึ้น ความเจริญทางเทคโนโลยีมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากมีการปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุโรป ความคิดที่ว่าปล่อยให้ความเสียหายหยุดอยู่เพียงแค่นั้นถ้าหาผู้กระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อไม่ได้ หรือที่เรียกว่า Let the accident losses lie where they fall เป็นเรื่องที่ไม่เพียงพอ หรือเห็นกันว่าไม่เป็นธรรมเสียแล้ว ในเมื่อพอจะหาตัวผู้ควรรับผดชอบเบื้องต้นได้ ทฤษฎีรับภัยจึงกลับเข้ามามีบทบาทอีกครั้งหนึ่ง ทฤษฎีรับภัยหลักว่าให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่า บุคคลอาจต้องรับผิดแม้ไม่ได้กระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ความรับผิดชนิดนี้เรียกว่าความรับผิดเด็ดขาด ( Strict Liability ) ที่ว่าเด็ดขาดก็คือ ไม่ต้องคำนึงถึงองค์ประกอบภายในส่วนจิตใจ แต่จะถือว่าเป็นความรับผิดเด็ดขาดโดยสิ้นเชิงเสียเลยทีเดียวก็ไม่ได้ เพราะจำเลยอาจนำสืบแก้ตัวหักล้างข้อสันนิษฐานในกฎหมายได้ ความรับผิดเด็ดขาดเป็นทฤษฎีที่อาศัยเหตุผลทั้งทางเศรษฐกิจและสังคมประกอบกัน หากเราจะว่ากันโดยอาศัยเหตุผลในทางนิติศาสตร์แท้ ๆ เราอาจโต้แย้งทฤษฎีนี้ได้หลายประการ เพราะเป็นการบังคับให้บุคคลต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อการกระทำหรือความเสียหายอันเกิดขึ้นโดยที่ผู้นั้นมิได้กระทำไปโดยจงใจหรือเกิดขึ้นโดยเป็นอุบัติเหตุ นับแต่คริสตศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา กฎหมายประเทศต่าง ๆ เริ่มรับรู้และรับรองหลักความผิดเด็ดขาดที่ดังเห็นได้จากที่มีกฎหมายเฉพาะเรื่องออกมากำหนดความรับผิดเด็ดขาดหลายเรื่อง นอกเหนือไปจากกฎหมายลักษณะละเมิดที่ใช้อยู่ เช่นเรื่องคนงานเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนายจ้างตามกฎหมายแรงงานกฎหมาย เรื่องความเสียหายที่เกิดจากอากาศยาน ความเสียหายจากเสียงหรือของตกหล่น ความเสียหายอันเกิดจากยานพาหนะอันเดินด้วยกำลังเครื่องจักรกล และทรัพย์อันตราย ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงแนวโน้มของกฎหมายลักษณะละเมิดที่นับวันจะให้ความสำคัญในเรื่องความรับผิดเด็ดขาดมากขึ้นทุกที