วิธีบัญญัติและลักษณะเฉพาะของศัพท์บัญญัติในวิชาปรัชญา

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาหลักเกณฑ์และวิธีการในการบัญญัติศัพท์และลักษณะเฉพาะของศัพท์บัญญัติในวิชาปรัชญาของคณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญา สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง ราชบัณฑิตยสถาน จากการศึกษาพบว่าคณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญามีหลักเกณฑ์และวิธีการในการบัญญัติศัพท์ในวิชาปรัชญาอยู่ 4 ขั้นตอน คือ ขั้นที่หนึ่ง พิจารณาความหมายศัพท์ปรัชญาภาษาต่างประเทศ ขั้นที่สอง เทียบความหมายศัพท์ปรัชญาภาษาต่างประเทศกับคำเดิมที่มีอยู่ก่อนแล้วในภาษาไทย ขั้นที่สาม คิดผูกคำขึ้นมาใหม่จากคำที่มีอยู่แล้วในภาษาไทย และ ขั้นที่สี่ ทับศัพท์ ขั้นที่หนึ่ง พิจารณาความหมายศัพท์ปรัชญาภาษาต่างประเทศ คณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญาพิจารณาทั้งความหมายตามรูปศัพท์และความหมายนิยมใช้ ขั้นที่สอง เทียบคำเดิมที่มีอยู่ก่อนแล้วในภาษาไทย คณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญาใช้เอกสารจาก 2 แหล่งในการเทียบคำ คือ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ปีพุทธศักราช 2493 และตำราวิชาการทางปรัชญาที่มีผู้เรียบเรียงและตีพิมพ์ขึ้นก่อนปีพุทธศักราช 2524 ขั้นที่สาม คิดผูกคำขึ้นมาใหม่จากคำที่มีอยู่แล้วในภาษาไทย คณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญาใช้วิธีการในการผูกคำทั้งหมด 5 วิธี คือ การประกอบศัพท์ขึ้นเอง การประสม การผสาน การสมาส และการผูกเป็นกลุ่มคำ ขั้นที่สี่ ทับศัพท์ คณะอนุกรรมการบัญญัติศัพท์ปรัชญาใช้วิธีการทับศัพท์ตามหลักเกณฑ์การทับศัพท์ของราชบัณฑิตยสถาน ส่วนลักษณะเฉพาะของศัพท์บัญญัติในวิชาปรัชญา ผลการศึกษาพบว่ามีอยู่ 2 ประการที่เกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กัน คือ หนึ่ง ศัพท์บัญญัติในวิชาปรัชญาส่วนมากบัญญัติขึ้นจากคำภาษาบาลีสันสกฤต และ สอง ศัพท์บัญญัติในวิชาปรัชญาส่วนมากมีรูปศัพท์และความหมายซับซ้อนเนื่องจากบัญญัติขึ้นเพื่อสื่อความหมายทางปรัชญาที่ซับซ้อนและเป็นนามธรรม