สถานภาพและปัญหาการดำเนินงานห้องสมุดกฎหมายในกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาสภาพและปัญหาการดำเนินงานห้องสมุดกฎหมายในกรุงเทพมหานคร ในด้านอาคารสถานที่ ครุภัณฑ์ การบริหารงานห้องสมุดและผู้บริหารบุคลากร การเงิน สิ่งพิมพ์ตลอดจนโสตทัศนวัสดุ งานเทคนิค และงานบริการ เพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงห้องสมุดกฎหมายของไทยให้สามารถบริการผู้ใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในการดำเนินงานวิจัย ผู้วิจัยได้ส่งแบบสอบถามหัวหน้าบรรณารักษ์ห้องสมุดกฎหมาย 10 แห่ง คือ ห้องสมุดรัฐสภา ห้องสมุดสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา หอสมุดกลางกระทรวงยุติธรรม ห้องสมุดกรมอัยการ ห้องสมุดศาลอุทธรณ์ ห้องสมุดเนติบัณฑิตยสภา ห้องสมุดคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ห้องสมุดคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ห้องสมุดกลาง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และสำนักหอสมุดกลางมหาวิทยาลัยรามคำแหง ได้รับแบบสอบถามกลับคืนมาทั้งหมด และได้สัมภาษณ์หัวหน้าบรรณารักษ์ห้องสมุดดังกล่าวบางคน เพื่อให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติมด้วย ผลการวิจัยพบว่าห้องสมุดกฎหมายในกรุงเทพมหานครส่วนใหญ่อยู่ในสภาพพอใช้ได้เท่านั้น เนื่องจากมีปัญหาในการดำเนินงานหลายประการ คือ ปัญหาด้านอาคารสถานที่ บุคลากร สิ่งพิมพ์ งานเทคนิค และงานบริการ อย่างไรก็ดีห้องสมุดกฎหมายที่นับว่ามีขนาดใหญ่และมีการพัฒนามากกว่าห้องสมุดของกระทรวง กรม และหน่วยงานรัฐบาล กับห้องสมุดของศาล คือ ห้องสมุดของสถาบันการศึกษากฎหมาย กับห้องสมุดเนติบัณฑิตยสภา สำหรับห้องสมุดเฉพาะทางด้านกฎหมายอย่างแท้จริงนั้นส่วนใหญ่มีฐานะเป็นแผนก และสถานที่เป็นเพียงห้องหนึ่งของหน่วยงานซึ่งมีพื้นที่และจำนวนที่นั่งอ่านไม่มากนัก แต่ละแห่งมีจำนวนเจ้าหน้าที่ตั้งแต่ 3 ถึง 5 คน มีบรรณารักษ์เพียงคนเดียว ห้องสมุดกฎหมายเกือบทุกแห่งมีรายได้จากงบประมาณ สำหรับรายได้พิเศษอื่น ๆ จะมีก็เฉพาะห้องสมุดชองสถาบันการศึกษากฎหมายเท่านั้น ซึ่งได้เพิ่มขึ้นจากค่าบำรุงการศึกษา ห้องสมุดกฎหมายทุกแห่งจัดหาหนังสือและสิ่งพิมพ์โดยการจัดซื้อและรับบริจาค ส่วนใหญ่จัดหมู่โดยใช้ระบบซิลเลอร์ ในด้านงานบริการนั้น ห้องสมุดของสถาบันการศึกษากฎหมาย กับห้องสมุดเนติบัณฑิตยสภา เปิดทำการทั้งในและนอกเวลาราชการ ห้องสมุดอื่น ๆ เปิดทำการในเวลาราชการเท่านั้น ห้องสมุดกฎหมายเหล่านี้ส่วนใหญ่จัดบริการทั้งแบบชั้นเปิดและชั้นปิด บริการที่ทุกแห่งจัดทำ คือ บริการให้ยืมหนังสือ บริการตอบคำถามและช่วยการค้นคว้า จัดทำรายชื่อหนังสือใหม่ที่ห้องสมุดได้รับ และบริการยืมระหว่างห้องสมุด ข้อเสนอแนะ :- 1. ควรยกฐานะของห้องสมุดกฎหมายให้สูงขึ้นกว่าเดิม โดยอาจจะมีฐานะเป็นกอง ซึ่งจะช่วยให้สามารถแก้ไขปัญหาการดำเนินงานห้องสมุดได้หลายประการ เช่น ปัญหาด้านอาคารสถานที่ และปัญหาบุคลากร 2. นอกจากบริการยืมระหว่างห้องสมุดแล้ว ห้องสมุดกฎหมายควรร่วมมือกันในด้านอื่น ๆ ด้วย เช่น ร่วมกันจัดหาหนังสือ และ จัดทำสหบัตร ฯลฯ 3. ควรหาวิธีให้ผู้ใช้เห็นคุณค่าของห้องสมุด โดยเพิ่มการประชาสัมพันธ์ห้องสมุดให้มากขึ้น 4. ควรแนะนำให้ผู้ใช้ได้รู้จักวิธีใช้ห้องสมุดที่ถูกต้อง โดยอาจจัดทำคู่มือห้องสมุด