การเปลี่ยนแปลงในสาเหตุการตายกับระดับภาวะการตายตามกลุ่มอายุและเพศ ของประชากรไทย, 2504-2529

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงระดับภาวะการตายของประชากรในช่วงปี พ.ศ.2504-2529 และศึกษาอิทธิพลของสาเหตุการตายที่มีต่อระดับภาวะการตายตามกลุ่มอายุและเพศของประชากรในช่วงเวลาเดียวกัน โดยใช้ข้อมูลจากโครงการศึกษาแบบแผนการเจ็บป่วยและการตายของประชากรไทย ซึ่งรวบรวมข้อมูลจำนวนการตายรวม จำนวนการตายจำแนกตามอายุ เพศและสาเหตุในช่วงปี พ.ศ.2504-2529 ผลการศึกษานี้พบว่าระดับภาวะการตายของประชากรไทยซึ่งวัดจากอัตราตายได้ลดต่ำลงโดยลำดับโดยอัตราตายของประชากรเพศชายลดลงมากกว่าอัตราตายของประชากรเพศหญิง และเมื่อพิจารณาอัตราตายเฉพาะอายุพบว่าอัตราตายของประขากรในกลุ่มอายุต่ำกว่า 1 ปีลดลงมากที่สุด และการลดลงของอัตราตายเฉพาะอายุนี้จะลดน้อยลงตามอายุที่สูงขึ้น สำหรับการเปลี่ยนแปลงสาเหตุการตายที่สำคัญของประชากรไทยนั้นพบว่าอัตราตายด้วยสาเหตุการตายในกลุ่มโรคติดเชื้อได้ลดลง ขณะที่อัตราตายด้วยสาเหตุการตายในกลุ่มที่ไม่ใช่โรคติดเชื้อได้เพิ่มสูงขึ้น เมื่อพิจารณาอัตราตายเฉพาะสาเหตุจำแนกตามอายุและเพศพบว่าอัตราตายเฉพาะสาเหตุในกลุ่มโรคติดเชื้อ เช่น อัตราตายด้วยโรคติดเชื้อ อัตราตายด้วยโรคระบบหายใจ และอัตราตายด้วยโรคระบบย่อยอาหารได้ลดต่ำลง โดยแทบจะไม่มีความแตกต่างระหว่างเพศในทุกกลุ่มอายุ ยกเว้นกลุ่มอายุ 65 ปีขึ้นไปซึ่งอัตราตายด้วยโรคระบบย่อยอาหารและอัตราตายด้วยโรคระบบหายใจได้เพิ่มสูงขึ้น ส่วนอัตราตายเฉพาะสาเหตุในกลุ่มที่ไม่ใช่โรคติดเชื้อ เช่น อัตราตายด้วยโรคระบบไหลเวียนเลือด และอัตราตายด้วยโรคเนื้องอกและมะเร็งได้เพิ่มสูงขึ้นในทุกกลุ่มอายุ โดยอัตราตายด้วยโรคระบบไหลเวียนเลือดของประชากรเพศชายเพิ่มขึ้นมากกว่าอัตราตายของประชากรเพศหญิงอย่างเด่นชัด แต่ไม่พบแบบแผนที่แน่นอนของความแตกต่างระหว่างเพศในการเปลี่ยนแปลงอัตราตายด้วยโรคเนื้องอกและมะเร็ง ในส่วนที่เกี่ยวกับอิทธิพลของสาเหตุการตายที่มีต่อระดับภาวะการตายตามกลุ่มอายุและเพศนั้นพบว่าอัตราตายเฉพาะสาเหตุที่ลดต่ำลงและมีผลต่อการลดระดับภาวะการตาย ได้แก่ อัตราตายด้วยโรคติดเชื้อ อัตราตายด้วยโรคระบบหายใจ และอัตราตายด้วยโรคระบบย่อยอาหาร ซึ่งอัตราตายเฉพาะสาเหตุเหล่านี้มีค่ายืดหยุ่นของอัตราตายของประชากรเพศชายมากกว่าของประชากรเพศหญิง ยกเว้นอัตราตายด้วยโรคระบบย่อยอาหารซึ่งอัตราตายของประชากร เพศหญิงมีค่าความยืดหยุ่นมากกว่า ส่วนอัตราตายเฉพาะสาเหตุที่เพิ่มสูงขึ้นและมีส่วนชะลอการลดระดับภาวะการตาย ได้แก่ อัตราตายด้วยโรคระบบไหลเวียนเลือด และอัตราตายด้วยโรคเนื้องอกและมะเร็ง โดยมีค่าความยืดหยุ่นของอัตราตายเพิ่มขึ้นตามกลุ่มอายุที่สูงขึ้น และอัตราตายด้วยโรคระบบไหลเวียนเลือดของประชากรเพศชายมีค่าความยืดหยุ่นมากกว่าอัตราตายของประชากรเพศหญิง ผลจากการศึกษานี้น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนด้านการแพทย์และสาธารณสุขทั้งด้านการป้องกันและการรักษาพยาบาลให้เหมาะสมกับความแตกต่างของความเสี่ยงของการเกิดโรคของประชากรในแต่ละกลุ่มอายุและเพศ