การพิจารณาและการควบคุมการให้สินเชื่อของธนาคารพาณิชย์

Abstract

การให้กู้ยืมและให้เครดิตของธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทยเท่าที่กระทำอยู่ มีเงินเบิกเกินบัญชี เงินกู้ และรับซื้อลดตั๋วเงิน การให้กู้ยืมและให้เครดิตนั้นเมื่อได้รับผลตอบแทนสูงกว่ากว่าลงทุนในรูปอื่นๆ ก็ย่อมมีความเสี่ยงสูงกว่าด้วย ที่สำคัญก็คือ เสี่ยงต่อการที่ผู้กู้ไม่สามารถจ่ายเงินคืนเมื่อหนี้ครบกำหนด ซึ่งมีสาเหตุมาจากหลายอย่าง เป็นต้นว่า การที่ราคาตลาดของสินค้าลดลง การเปลี่ยนแปลงอุปสงค์ของผู้บริโภค การเปลี่ยนแปลงเทคนิคการผลิตหรือวิธีการจำหน่าย การเปลี่ยนแปลงนโยบายบริหารธุรกิจ ภัยธรรมชาติ ฯลฯ ดังนั้น การวางหลักเกณฑ์การพิจารณาให้กู้ยืมและให้เครดิตของธนาคารพาณิชย์เพื่อหยั่งถึงความสามารถและความพยายามในการชำระหนี้ของผู้ขอสินเชื่อ และเพื่อให้การกู้ยืมนั้นเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และมีความเสี่ยงน้อยที่สุด จึงเป็นสิ่งจำเป็น ดังจะเห็นได้จากการที่ธนาคารทั้งหลายต่างก็มีระเบียบการให้กู้ยืม และให้เครดิตถือเป็นหลักปฏิบัติทุกธนาคาร เช่น การกำหนดคุณสมบัติของผู้ขอกู้ การตรวจสอบสถานะทางการเงินของผู้ขอกู้ จำนวนเงิน วัตถุประสงค์ ระยะเวลา แผนการชำระเงิน อัตราดอกเบี้ย โครงการ และหลักประกัน ฯลฯ แต่มีปัญหาว่า การให้กู้ยืมในประเทศไทยนั้น ธนาคารพาณิชย์โดยทั่วไปสนใจและยึดถือหลักประกันเป็นสิ่งสำคัญมากกว่าโครงการที่ดีๆ โดยเฉพาะหลักประกันที่เป็นที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง การที่ธนาคารพาณิชย์ยึดถือหลักเกณฑ์ดังกล่าว จะทำให้เกิดความนิยมลงทุนในสิ่งเหล่านี้ ซึ่งไม่ก่อให้เกิดผลผลิตแต่อย่างใด แต่กลับเป็นผลทำให้สิ่งเหล่านี้มีราคาแพงขึ้น เป็นการเพิ่มค่าของต้นทุนการผลิต ทั้งๆที่ Real Cost มิได้สูงขึ้นเลย นอกจากนี้ยังทำให้การตลาดการเงินของประเทศเราไม่เจริญเติบโตเท่าที่ควร ทั้งๆที่ในปัจจุบันก็มีกฎหมายว่าด้วยตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยใช้บังคับแล้ว ดังได้กล่าวแล้วว่า การพิจารณาการให้กู้ยืมและการให้เครดิตของธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทยนิยมหลักประกันเป็นเครื่องพิจารณาตัดสินใจ หลักประกันจำแนกได้ ดังนี้คือ บุคคล หลักทรัพย์ เอกสารทางการเงิน และอื่นๆ

แต่เดิมการขยายเครดิตของธนาคารทำกันในวงแคบๆ หรือภายในวงของนักธุรกิจที่เป็นที่รู้จักกันดี ปัญหาเรื่องการพิจารณาปัจจัยต่างๆ เพื่อนำมาประกอบการพิจารณาให้กู้ยืมและให้เครดิตจึงไม่ค่อยมีมากนัก แต่ในปัจจุบันสภาพการดำเนินงานของธุรกิจได้เปลี่ยนไปจากแต่ก่อน ทำให้ธนาคารพาณิชย์จำเป็นต้องสนใจการวิเคราะห์เครดิตมากขึ้น อนึ่ง ปัจจัยที่สำคัญคือ ความสามารถในการชำระหนี้ (Ability to Pay) ซึ่งธนาคารพาณิชย์สามารถวิเคราะห์ได้จากงบการเงิน (Financial Statement) ประกอบด้วยงบดุล (Balance Sheet) งบกำไรขาดทุน (Profit and Loss Statement) งบแสดงที่มาและการใช้เงินทุน (Sources and Applications of Fund Statement) และงบกระแสเงินสด (Cash Flow) เพื่อให้การกู้ยืมและให้เครดิตเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ธนาคารจึงจำเป็นต้องควบคุมการให้กู้ยืมและให้เครดิต โดยการสอบทานสินเชื่อ เพื่อตรวจสอบและติดตามความเคลื่อนไหวของสินเชื่อที่ได้อนุมัติไปแล้ว และประเมินค่าของความสามารถและความพยายามชำระหนี้ของผู้กู้อยู่เสมอ เพื่อจะได้หาทางแก้ไขปัญหาต่างๆได้ทันกาล อย่างไรก็ตามการให้กู้ยืมและให้เครดิตของธนาคารพาณิชย์จำเป็นต้องทำภายในขอบเขตของกฎหมาย กล่าวคือ ธนาคารแห่งประเทศไทยมีหน้าที่ควบคุมการให้กู้ยืมและให้เครดิตของธนาคารพาณิชย์ ตามอำนาจหน้าที่ที่กำหนดไว้ในพระราชบัญญัติการธนาคารพาณิชย์ พ.ศ. 2505 โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อให้กิจการของธนาคารพาณิชย์ ซึ่งเป็นสถาบันการเงินที่มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องอยู่กับผลประโยชน์ของประชาชนอย่างกว้างขวาง สามารถดำเนินไปได้ด้วยความมั่นคงปลอดภัยและเป็นผลดีต่อสังคมและเศรษฐกิจของประเทศ นอกจากนี้จะทำการวิจัยว่า ธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทยมีวิธีปฏิบัติกันอย่างไร ตลอดจนมีตัวอย่างประกอบ พร้อมทั้งข้อแก้ไข ทำการสรุป และมีข้อเสนอแนะของผู้เขียนวิทยานิพนธ์