การสนองความต้องการของชุมชนโดยรัฐ : ศึกษาเฉพาะกรณีการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ อำเภอวานรนิวาส

Abstract

นโยบายที่สำคัญของรัฐบาลประการหนึ่งคือต้องการปรับปรุงระบบบริหารราชการให้มีประสิทธิภาพเพื่ออำนวยความสะดวก และตอบสนองความต้องการของประชาชนให้เกิดความพอใจ และเป็นการสร้างภาพพจน์ที่ดีของรัฐบาล ให้ประชาชนเกิดความนิยมชมชอบและสนับสนุนรัฐบาล สิ่งสำคัญที่รัฐบาลต้องปรับปรุงคือ วิธีการบริการประชาชนที่สามารถสนองความต้องการของประชาชนได้ และหน่วยงานรัฐบาลที่เป็นกลไกสำคัญใกล้ชิดกับประชาชนมากที่สุดได้แก่อำเภอ ซึ่งมีข้าราชการอำเภอเป็นผู้นำนโยบายของรัฐบาลไปปฏิบัติ เพื่อให้บรรลุผลตามเป้าหมายของรัฐบาล ปัจจุบันได้มีการปรับปรุงการบริการประชาชนของอำเภอเป็น 4 ประเภท ได้แก่ 1. การบริการประชาชนในหน้าที่ปกติบนที่ว่าการอำเภอ 2. ให้ข้าราชการอำเภอรับผิดชอบประจำตำบล 3. จัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ออกไปบริการประชาขนในหมู่บ้าน ตำบล 4. จัดให้มีเวรบริการประชาชน สำหรับวิทยานิพนธ์ฉบับนี้จะศึกษาวิจัยเฉพาะกรณีการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ว่าเป็นวิธีการตอบสนองความต้องการของคนในสังคมได้ และประสิทธิผลของการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ ทำให้ประชาชนเกิดความพอใจ เกิดศรัทธาและสนับสนุนรัฐบาลและระบบการเมืองต่อไป โดยจะศึกษาวิจัยทั้งทางด้านการวิจัยค้นคว้าเอกสาร และการวิจัยสนาม ซึ่งเป็นการศึกษาวิจัยจากแบบสอบถาม โดยการให้ข้าราชการอำเภอ บนที่ว่าการอำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร เป็นผู้กรอกแบบสอบถาม รวมทั้งการสัมภาษณ์ประชาชนในหมู่บ้านที่เคยได้รับบริการจากหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่พบว่า จากความคิดเห็นของข้าราชการอำเภอและประชาชนในหมู่บ้านนี้ที่อำเภอเคยจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ ต่างเห็นพ้องต้องกันว่าการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่นั้นมีผลดี แม้ว่าบางอย่างจะไม่ดีมากแต่อยู่ในขั้นดีพอสมควร ซึ่งต้องปรับปรุงแก้ไขให้ดียิ่งขึ้นต่อไป และผลดีของการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ ล้วนเป็นสิ่งที่ประชาชนต้องการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ให้ประหยัดเวลาและเงินทองของประชาชนในการติดต่อราชการ นอกจากนี้ยังทำให้เกิดความใกล้ชิดสนิทสนมระหว่างข้าราชการอำเภอกับประชาชน ทำให้เกิดความเข้าใจและความรู้สึกเห็นอกเห็นใจกัน ทำให้ข้าราชการได้มองเห็นปัญหาที่แท้จริงของประชาชน ทำให้อำเภอสามารถแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนได้ถูกจุดตรงตามความต้องการของประชาชน ความเข้าใจซึ่งกันและกันระหว่างข้าราชการกับประชาชน ทำให้เกิดความร่วมมือร่วมใจกันในการพัฒนาหมู่บ้าน ประชาชนเกิดความพอใจในการทำงานของข้าราชการ แสดงว่าระบบราชการมีประสิทธิภาพ ประชาชนย่อมพอใจใจการทำงานของรัฐบาลด้วย ทำให้เกิดความสะดวกในการปกครอง เกิดเสถียรภาพและความมั่นคงแก่รัฐบาล ทำให้รัฐบาลและระบบการเมืองอยู่ได้ ดังนั้นสามารถกล่าวได้ว่าการที่รัฐบาลมีนโยบายให้จัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ ถือเป็นความสามารถของรัฐบาลที่ทำให้ประชาชนสนับสนุนและยอมรับในนโยบายดังกล่าว ทำให้รัฐบาลอยู่ในอำนาจได้นาน อย่างไรก็ตาม การจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่ ก็ยังมีปัญหาในทางปฏิบัติอยู่บ้าง ได้แก่ 1. ในเขตการแทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ ไม่อาจดำเนินได้อย่างกว้างขวางไม่สามารถกำหนดการปฏิบัติงานที่แน่นอนไว้ล่วงหน้าได้ 2. ส่วนราชการอื่นๆ ยังคิดว่าเป็นงานของกรมการปกครองฝ่ายเดียว จึงไม่ให้ความสนใจเท่าที่ควร 3. ขาดวัสดุอุปกรณ์ ยานพาหนะ และเจ้าหน้าที่ ทำให้ไม่สามารถออกได้ครบทุกหมู่บ้าน 4. ไม่สามารถออกได้ทุกฤดูกาล โดยเฉพาะเรื่องการคมนาคม และประชาชนต้องทำไร่ทำนา 5. งานบางอย่างไม่สามารถบริการให้เสร็จภายในวันเดียวได้ เช่น การขอตั้งหรือเปลี่ยนชื่อสกุล สิ่งสำคัญที่จะทำให้การดำเนินการตามโครงการจัดหน่วยบริการอำเภอเคลื่อนที่บรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายของรัฐบาลได้นั้น ขึ้นอยู่กับตัวนายอำเภอเป็นสำคัญว่าสามารถเป็นศูนย์รวม และเป็นที่ยอมรับของส่วนราชการ ของทุกกระทรวงที่มีหน่วยงานอยู่ในอำเภอนั้นมากน้อยแค่ไหน และนายอำเภอให้ความสนใจต่อนโยบาย ในการจัดหน่วยบริการอำเภอเลื่อนที่เพียงใด แต่ก็มีอุปสรรคที่น่าเห็นใจสำหรับนายอำเภอเช่นกัน ได้แก่ 1. นายอำเภอไม่มีบทบาทในการบริหารบุคคลของข้าราชการส่วนต่างๆ ของอำเภอได้อย่างเต็มที่ 2. กระทรวง ทบวง กรมอื่นมักสั่งการไปยังหน่วยงานระดับอำเภอ โดยไม่ผ่านนายอำเภอ 3. ส่วนราชการอื่นๆ รายงานของตนเองถึงกระทรวง ทบวง กรม โดยไม่ผ่านนายอำเภอ นายอำเภอจึงไม่ทราบความเคลื่อนไหวของการปฏิบัติงานของส่วนราชการอื่นๆ