การศึกษาเพื่อเป็นแนวทางการวางแผนการใช้ที่ดิน จังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

จังหวัดสมุทรปราการเป็นจังหวัดชายทะเลบนปากแม่น้ำเจ้าพระยา ทำให้พื้นที่จังหวัดถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วน โดยพื้นที่ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำมีอัตราการเติมโตประชาชน ความหนาแน่นประชากรสูงกว่าทางฝั่งตะวันตก ยกเว้นเขตเทศบาลเมืองพระประแดง การเติบโตประชากรเกิดจากการอพยพเข้าเป็นส่วนใหญ่ โดยมีสัดส่วนสูงถึง 6 เท่าของการเติบโตทางธรรมชาติ โครงสร้างเศรษฐกิจของจังหวัดเป็นภาคอุตสาหกรรม มีอัตราการเติบโตทางอุตสาหกรรมค่อนข้างช้าลงเมื่อเทียบกับจังหวัดปริมณฑล มีสภาพการใช้ที่ดินเพื่อการอุตสาหกรรมและโกดังคลังสินค้าคลังสินค้าเพียง 2.11% ของพื้นที่จังหวัด แต่สามารถให้ผลิตภัณฑ์รวมถึง 68.48% ของผลิตภัณฑ์จังหวัด ในขณะที่การใช้ที่ดินเพื่อการเกษตรมีถึง 51.05% แต่กลับให้ผลิตภัณฑ์รวมเพียง 5.26 % ของผลิตภัณฑ์จังหวัด ทั้งๆ ที่มีพื้นที่อยู่ในระบบชลประทานถึง 71.15% ของพื้นที่จังหวัด ซึ่งมีการใช้ที่ดินเพื่อการพักอาศัยสูงถึง 63.24% ของพื้นที่พัฒนาในจังหวัด โดยมีทิศทางการขยายตัวทางด้านตะวันออกของจังหวัดเป็นเกณฑ์ การพัฒนาทางด้านอุตสาหกรรมรมและสภาพที่ตั้ง ทำให้จังหวัดสมุทรปราการต้องประสบกับปัญหาน้ำท่วม-แผ่นดินทรุด ปัญหาสิ่งแวดล้อมเป็นพิษ และปัญหาการขาดแคลนสาธารณูปโภคที่จำเป็น เช่น น้ำประปา ดังนั้น การวางแผนการใช้ที่ดินจึงควรเป็นแนวทางที่ต้องสามารถแก้ไขบรรทัดปัญหาเหล่านี้ให้ได้ในระดับหนึ่ง ผลการศึกษาพบว่า บทบาทและหน้าที่ของจังหวัดสมุทรปราการ ที่เป็นจังหวัดอุตสาหกรรมและการพักอาศัย จึงมีรูปแบบการใช้ที่ดินที่ประกอบด้วย ชุมชนอุตสาหกรรมหลักเพื่อควบคุมสภาพแวดล้อม และสกัดกั้นการเติบโตของอุตสาหกรรมที่มีมลภาวะสูง ชุมชนพักอาศัยเกิดขึ้นตามแนวถนนเทพารักษ์ และถนนพุทธรักษา เพื่อรองรับแรงงานของอุตสาหกรรม รวมทั้งการขยายตัวประชากรจากกรุงเทพมหานครโดยมีระบบถนนแบบตารางเหลี่ยม (Grid /pattern) ทางฝั่งตะวันออก เป็นแนวป้องกันน้ำท่วม สำหรับพื้นที่ฝั่งตะวันตก ให้มีถนนชี้นำการพัฒนาเท่านั้น เพื่อต้องการสงวนพื้นที่ให้เป็นเกษตรกรรม