การหาปริมาณกำมะถันในถ่านหินลิกไนต์ด้วยเทคนิคการเรืองรังสีเอกซ์

Abstract

การวิจัยนี้จุดประสงค์ที่จะพัฒนาเทคนิคอย่างง่ายสำหรับการหาปริมาณกำมะถันในลิกไนต์โดยวิธีเรืองรังสีเอกซ์เพื่อที่จะนำไปใช้กับเครื่องวิเคราะห์แบบ EDX ที่ใช้ต้นกำเนิดรังสีแบบไอโซโทปรังสีและหัววัดแบบพรอพอร์ซันนัล ได้ใช้ตัวอย่างลิกไนต์จำนวน 61 ตัวอย่าง จาก เหมืองแม่เมาะ จังหวัดลำปาง โดยนำมาวิเคราะห์ปริมาณกำมะถันและเถ้าโดยวิธีมาตรฐานทางเคมี และทำการวิเคราะห์ส่วนประกอบที่มีปริมาณสูงในเถ้าด้วยเครื่องวิเคราะห์รังสีเอกซ์เรืองแบบ EDX ที่ใช้หัววัดรังสีเจอร์มาเนียมบริสุทธิ์สูง และเครื่องวิเคราะห์รังสีเอกซ์เรืองแบบ WDX ผลการวิจัยชี้ให้เห็นแนวทางในการวิเคราะห์กำมะถัน 2 วิธี จากนั้น จึงใช้เครื่องวิเคราะห์รังสีเอกซ์เรืองแบบ EDX ที่ใช้หัววัดพรอพอร์ซันนัล เพื่อหาปริมาณเหล็กและแคลเซียม รวมทั้งการวัดความเข้มรังสีเอกซ์เรืองของกำมะถันในตัวอย่างทั้งหมด ผลการวิจัยพบว่าปริมาณกำมะถันแปรผันตรงตามปริมาณเหล็กและยังพบว่ามีความสัมพันธ์ดีขึ้น สำหรับตัวอย่างที่มีปริมาณเถ้าน้อยกว่าร้อยละ50 เมื่อทำการทดลองหาปริมาณกำมะถันในตัวอย่างลิกไนต์ใหม่ 10 ตัวอย่างและในถ่านหินมาตรฐาน 2 ตัวอย่าง โดยทำการวิเคราะห์ปริมาณเหล็ก แล้วหาปริมาณกำมะถันจากกราฟความสัมพันธ์ระหว่างเหล็กกับกำมะถัน พบว่าให้ผลใกล้เคียงกับผลที่ได้จากวิธีมาตรฐานทางเคมีและค่าที่ถูกต้อง นอกจากนี้ยังได้ทำการหาปริมาณกำมะถันของ 10 ตัวอย่างนี้ โดยวิธีเปรียบเทียบความเข้มรังสีเอกซ์เรืองของกำมะถันกับถ่านหินมาตรฐานหรือลิกไนต์ที่ทราบปริมาณกำมะถันแล้ว ซึ่งพบว่าให้ผลเป็นที่น่าพอใจ เมื่อปริมาณเถ้าแคลเซียมและเหล็ก ของตัวอย่างกับตัวอย่างมาตรฐานมีค่าใกล้เคียงกันเท่านั้น