การสอบสวนคดีอาญา : ผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพของประชาชน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและสร้างกรอบแนวความคิดที่ชัดเจน ในเรื่องของสิทธิและเสรีภาพของประชาชน และพิจารณาตรวจสอบกระบวนการสอบสวนคดีอาญาในปัจจุบัน ว่ามีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอย่างไรบ้าง ใช้วิธีการศึกษาแบบการวิจัยเชิงพรรณนา (descriptive research) เก็บข้อมูลในเชิงลึกโดยวิธีการวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์ระดับลึก และการสังเกต ผลการศึกษามีดังนี้ 1. แนวความคิดเรื่องสิทธิและเสรีภาพ ในจินตภาพของทฤษฎีสัญญาประชาคมนั้น ในสภาวะธรรมชาติมนุษย์มีสิทธิและเสรีภาพในการดำรงชีวิตอย่างเต็มที่ ภายใต้กฎแห่งธรรมชาติ แต่ในสภาวะดังกล่าวก็ยังมีความไม่แน่นอน มั่นคงและปลอดภัย มนุษย์จึงได้รวมตัวเข้ามาอยู่ในสภาวะสังคมการเมือง ก่อตั้งรัฐและสถาบันการเมืองขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่คุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนให้ดีกว่าในสภาวะธรรมชาติ โดยมีระบบยุติธรรมทางอาญาเป็นผู้ใช้สิทธิในการพิจารณาตัดสินและลงโทษผู้ที่กระทำผิดแทนมนุษย์ในสภาวะธรรมชาติ โดยสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชนที่จะต้องได้รับการคุ้มครอง ก็คือ สิทธิในชีวินและร่างกาย สิทธิในเสรีภาพ และสิทธิในทรัพย์สิน 2. การสอบสวนคดีอาญามีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานของประชาชนโดยทั่วไป โดยที่บางส่วนของกระบวนการสอบสวน ยังมีข้อบกพร่องและข้อจำกัดที่ทำให้ผู้กระทำผิดไม่ได้รับโทษตามกฎหมาย หรือผู้ถูกกล่าวหาไม่ถูกพิจารณาโดยกระบวนการยุติธรรมไปโดยเสร็จสิ้น เช่น การขาดผัดฟ้อง และ/หรือ ฝากขัง การไม่มีพยานปากสำคัญไปเบิกความในชั้นศาล เป็นต้น 3. การสอบสวนคดีอาญามีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพของผู้เสียหาย โดยที่การสอบสวนยังไม่ให้ความคุ้มครองผู้เสียหาย อย่างเพียงพอ เช่น สิทธิที่จะได้รับการรักษาพยาบาลทั้งทางร่างกายและจิตใจ สิทธิที่จะได้รับการคุ้มครองให้ปลอดจากการถูกข่มขู่หรือทำอันตราย เป็นต้น 4. การสอบสวนคดีอาญามีผลกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพขั้นพื้นฐานของผู้ถูกกล่าวหา หรือผู้ต้องหา โดยที่การสอบสวนคดีอาญายังมีแนวโน้มไปในทางที่ริดรอนสิทธิและเสรีภาพของผู้ถูกกล่าวหา โดยมีผลกระทบที่เกิดขึ้น คือ 4.1 ผลกระทบโดยตรง ได้แก่ ผลกระทบต่อสิทธิในชีวิตและร่างกาย สิทธิในเสรีภาพ และสิทธิในทรัพย์สินซึ่งเกิดขึ้นกับตัวผู้ต้องหาที่เข้ามาอยู่ในระหว่างการดำเนินคดี 4.2 ผลกระทบทางอ้อม เกิดจากขั้นตอนและกระบวนการสอบสวนที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้ต้องหา ที่ทำให้ผู้บริสุทธิ์ต้องรับโทษ อันเป็นการถูกจำกัด และลิดรอนสิทธิและเสรีภาพ