มาตรการทางกฏหมายในการควบคุมและส่งเสริมพรรคการเมือง

Abstract

พรรคการเมืองถือเป็นสถาบันการเมืองที่มีส่วนช่วยในการส่งเสริมและพัฒนาระบอบประชาธิปไตยและยังเป็นองค์กรที่จะนำเอาเจตจำนงค์ของประชาชนไปกำหนดเป็นนโยบายในการบริหารประเทศ แต่สำหรับในประเทศไทยนับตั้งแต่เปลี่ยแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาสิทธิราชย์มาเป็นระบบประชาธิปไตยเมื่อปี พ.ศ. 2475 ก็ได้มีการบัญญัติรับรองสิทธิเสรีภาพในทางการเมืองของประชาชนในการจัดตั้งพรรคการเมืองไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2498 และได้มีการรับรองสิทธิดังกล่าวนี้ไว้ในรัฐธรรมนูญทุกฉบับ แม้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 นอกจากนี้ยังได้มีการบัญญัติกฎหมายพรรคการเมืองออกมารับรอง อันได้แก่ พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2511 พระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2517 และพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2524 แต่อย่างไรก็ตาม เนื่องจากมีการปฏิวัติรัฐประหารในประเทศไทยหลายครั้งจึงทำให้พรรคการเมืองไทยไม่สามารถพัฒนาจนเป็น "สถาบันการเมือง" ที่มั่นคงได้ รวมทั้งยังทำให้เกิดพรรคการเมืองมากพรรคและไม่มีพรรคใดได้เสียงข้างมากอย่างเด็ดขาดพอที่จะจัดตั้งรัฐบาลได้โดยลำพัง เป็นเหตุให้มีการจัดตั้งรัฐบาลผสมและเกิดความไร้เสถียรภาพทางการเมืองตามมา ดังนั้นจึงได้มีความพยายามที่จะสร้างระบบพรรคการเมืองในประเทศไทย ให้เป็นระบบน้อยพรรคและเป็นพรรคขนาดใหญ่ โดยได้มีการกำหนดเงื่อนไขทั้งในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2521 และพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2524 เช่น การจัดตั้งพรรคการเมืองต้องมีสมาชิกอย่างน้อย 5,000 คน และต้องกระจายอยู่ทั่วประเทศ พรรคการเมืองสามารถขับไล่สมาชิกออกจากพรรคได้ เป็นต้น แต่ปรากฏว่ามาตรการดังกล่าวไม่สามารถเป็นผลสำเร็จได้ ดังนั้นผู้วิจัยเห็นว่า สมควรแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 และพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2524 โดยให้เปลี่ยนระบบเลือกตั้งแบบ "แบ่งเขตเรียงเบอร์" มาเป็นระบบ "รวมเขตรวมเบอร์" และควรให้พรรคการเมืองสามารถรวมพรรคกันได้ รวมทั้งให้มีการจัดตั้ง "สำนักงานทะเบียนพรรคการเมือง" ให้อยู่ในความดูแลรับผิดชอบของรัฐสภา นอกจากนี้รัฐบาลควรให้เงินอุดหนุนแก่พรรคการเมืองด้วย