การศึกษาเพื่อเสนอแนะแนวทางอนุรักษ์โบราณสถานและพัฒนาเมืองเพชรบุรี

Abstract

เพชรบุรีเป็นเมืองโบราณที่มีความต่อเนื่องทางประวัติศาสตร์ มาตั้งแต่สมัยพุทธศตวรรษที่ 12 จนปัจจุบัน โดยมีการเติบโตและเปลี่ยนแปลงทางบทบาทและสภาพทางผังเมืองมาโดยตลอด จนปัจจุบันตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 6 ได้กำหนดให้จังหวัดเพชรบุรีเป็นเมืองรองของภาคตะวันตก รวมทั้งการส่งเสริมพื้นที่พักผ่อนชายหาดชะอำ ส่งผลกระทบต่อสภาพกายภาพ ประชากร เศรษฐกิจและสังคม จึงจำเป็นที่จะต้องวางแผนพัฒนาด้านต่าง ๆ ให้สอดคล้องกับสภาพความเป็นอยู่ โดยการคำนึงถึงการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมและศิลปะที่สั่งสมมาเป็นเวลานานให้มีความสอดคล้องกับการพัฒนาเมือง วัตถุประสงค์ในการศึกษามีหลายประการ คือ การศึกษาสภาพทางผังเมืองของเพชรบุรีในปัจจุบันศึกษาความเป็นมาและคุณค่าของโบราณสถานในชุมชนเมืองเพชรบุรี ศึกษาสภาพปัญหาของบริเวณโบราณสถานที่เป็นอยู่และความสัมพันธ์กับบริเวณโดยรอบ รวมทั้งเสนอแนะแนวทางในการอนุรักษ์และพัฒนาชุมชนเมืองเพชรบุรี โดยมีการแบ่งขั้นตอนในการดำเนินการศึกษาเป็นสามขั้นตอน คือ ขั้นข้อมูล ขั้นวิเคราะห์ข้อเสนอแนะแนวทางอนุรักษ์โบราณสถานและพัฒนาเมือง จากการศึกษาพบว่า เมืองกำลังมีการเติบโตสองแบบ คือ การขยายตัวออกไปนอกเขตเทศบาลเมือง และการเพิ่มความหนาแน่นในเขตเทศบาลเมือง ซึ่งส่งผลกระทบต่อโบราณสถาน ในระดับโบราณสถาน ย่าน และชุมชนเมือง ทำให้เกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างโบราณสถานกับเมือง ในแง่โบราณสถานกลายเป็นข้อจำกัดในการเพิ่มความหนาแน่นของชุมชนเมือง ขณะที่เมืองก็มีการรุกประชิดและล้อมกรอบโบราณสถานในทุกด้าน ทำให้เกิดปัญหาในด้านการใช้ที่ดิน โครงข่ายการสัญจรและการคมนาคม การขาดที่ว่างโล่งและที่พักผ่อนสาธารณะ รวมทั้งการปิดตัวของโบราณสถาน การเสนอแนะแนวทางแก้ไข จึงแบ่งเป็นสองระดับ คือ ในระดับนโยบาย มีเป้าหมายเพื่อให้การศึกษาความรู้ด้านการอนุรักษ์และพัฒนาเมืองแก่ผู้วางแผน ผู้ปฏิบัติการ ในระดับจังหวัดและชุมชน รวมถึงประชาชนในท้องถิ่น เพื่อให้เกิดการเข้าใจร่วมกัน มีความสะดวกในด้านการประสานงานด้านอนุรักษ์และพัฒนาเมือง ในระดับหน่วยงานและท้องถิ่นทำให้แผนงานสามารถดำเนินตามเป้าหมายได้สำเร็จ ระดับชุมชนเมือง แบ่งพื้นที่การอนุรักษ์และพัฒนาเมืองเป็น 2 เขต คือ พื้นที่รอบนอกเขตเทศบาล เป็นพื้นที่รองรับการขยายตัวของเมืองในอนาคต และพื้นที่ในเขตเทศบาลเป็นเขตอนุรักษ์โบราณสถานและชุมชนเมือง มีเป้าหมายเพื่อจัดระเบียบการใช้ที่ดิน ระบบสาธารณูปโภค ระบบสาธารณูปการ ระบบโครงข่ายถนน และวงจรการทัศนาจร เพื่อเชื่อมความสัมพันธ์และสร้างการพึ่งพาระหว่างโบราณสถานกับเมืองให้สามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างกลมกลืน