ปัญหาการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าพนักงานตำรวจในสถานการณ์พิเศษ

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาถึงปัญหาการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าพนักงานตำรวจในสถานการณ์ พิเศษในประเทศไทย โดยศึกษาเปรียบเทียบหลักกฎหมายต่างประเทศ ในเรื่องขอบเขตการใช้กำลังในการจัดการสถานการณ์พิเศษของประเทศสหรัฐอเมริกา และฝรั่งเศส เพื่อวิเคราะห์บทบัญญัติแห่งกฎหมาย การให้อำนาจในการใช้กำลังบังคับใช้กฎหมาย และบทลงโทษเจ้าพนักงานตำรวจที่ใช้กำลังโดย มิชอบ ทั้งนี้ คำนึงถึงประสิทธิภาพสูงสุดในการใช้กำลังบังคับใช้กฎหมายเพื่อแก้ไขสถานการณ์พิเศษ แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องมีขอบเขตที่เหมาะสม เพื่อคุ้มครองสิทธิของประชาชนด้วย จากการศึกษาพบว่า ปัญหาการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าพนักงานตำรวจในสถานการณ์พิเศษ คือ ขาดหลักการใช้กำลังที่เหมาะสม ในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าพนักงานตำรวจ อีกทั้งการจับตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 83 ก็ไม่ได้กำหนดหลักเกณฑ์การใช้กำลังที่ชัดเจนไว้ แม้ว่าประมวลระเบียบการตำรวจเกี่ยวกับคดี เรื่องการจับ จะมีแนวทางที่ชัดแจ้ง แต่ไม่มีสภาพบังคับใช้ตามกฎหมาย จึงทำให้ไม่มีหลักเกณฑ์ที่แน่นอนในการใช้กำลังบังคับใช้กฎหมายในสถานการณ์พิเศษ หากเจ้าพนักงานตำรวจมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้กำลังถึงตาย เพื่อยุติความร้ายแรงของสถานการณ์ดังกล่าว มีแต่การปรับบทกฎหมายเรื่องการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68 ซึ่งส่งผลให้เจ้าพนักงานตำรวจผู้ใช้กำลังถึงตายนั้นต้องถูกฟ้องดำเนินคดีตามกฎหมายก่อนแล้วจึงพ้นผิดในภายหลัง และทำให้ เจ้าพนักงานตำรวจผู้นั้นได้รับผลร้ายตามมาจากการใช้ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 68 กล่าวคือ เสียสิทธิในการได้รับความดีความชอบในปีนั้น ถูกตั้งกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริง ส่งผลให้เจ้าพนักงานตำรวจไม่สามารถใช้กำลังเข้ายุติเหตุร้ายแรงนั้น ซึ่งแตกต่างจากประเทศสหรัฐอเมริกา ที่มีกฎการใช้กำลัง และหลักการใช้กำลังถึงตายที่บัญญัติเป็นกฎหมายในทุกมลรัฐ โดยกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ การลงโทษ เป็นรายละเอียดแยกต่างจากหลักการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายและวิญญูชนทั่วไป ผลที่ได้จากการศึกษา คือ ประเทศไทยควรมีหลักการใช้กำลังหรือกฎการปะทะ และมีบทบัญญัติทางกฎหมายในการใช้กำลังถึงตาย เพื่อให้เจ้าพนักงานตำรวจและทหารได้ใช้ปฏิบัติหน้าที่ในสถานการณ์พิเศษโดยเทียบแนวทางการดำเนินการต่างๆ และบทบัญญัติกฎหมายของประเทศสหรัฐอเมริกาและ ฝรั่งเศส ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความโปร่งใสในการปฏิบัติหน้าที่พิเศษ โดยคำนึงถึงความปลอดภัยในชีวิตของ เจ้าพนักงานและประชาชนผู้บริสุทธิ์เป็นสำคัญ นอกจากนี้ยังพบว่า ทฤษฎีว่าด้วยสถานการณ์ยกเว้นอย่างยิ่งของประเทศฝรั่งเศสสามารถนำมาบัญญัติเป็นกฎหมายเพื่อยกเว้นขั้นตอนทางปกครองบางอย่าง เพื่อให้การแก้ไขสถานการณ์พิเศษมีความรวดเร็ว และมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วย