การคัดกรองและลักษณะสมบัติของแบคทีเรียที่สามารถผลิตเอนไซม์ไลเพสจากอาหารหมัก

Abstract

การคัดแยกและคัดกรองแบคทีเรียที่สามารถผลิตเอนไซม์ไลเพสทั้งหมด 197 ไอโซเลทจากอาหารหมัก 56 ตัวอย่าง ได้แก่ ไส้กรอกเปรี้ยว แหนม ปลาร้า ปลาเจ่า ปลาจ่อม กุ้งจ่อม และหม่ำ พบว่ามีทั้งสิ้น 60 ไอโซเลทซึ่งมีค่ากิจกรรมของเอนไซม์ไลเพส อยู่ในช่วง 0.01 – 21.52 U/ml เมื่อนำมาศึกษาลักษณะทางฟีโนไทป์และการวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์ 16S rRNA gene พบว่า สามารถจัดกลุ่มแบคทีเรียแกรมบวกที่มีรูปร่างกลม 14 ไอโซเลทอยู่ในสกุล Staphylococcus (13 ไอโซเลท) และ Micrococcus (1 ไอโซเลท) และพิสูจน์เอกลักษณ์ได้เป็น Staphylococcus sp. (6 ไอโซเลท), S. sciuri (2 ไอโซเลท), S. condimenti (2 ไอโซเลท) และอย่างละ 1 ไอโซเลทของ S. simulans, S. lentus, S. gallinarum และ M. yunnanensis โดยมีความคล้ายคลึงของลำดับนิวคลีโอไทด์เป็น 99.55 – 100% จัดเป็นแบคทีเรียแกรมบวกที่มีรูปร่างแท่ง 10 ไอโซเลท อยู่ในสกุล Bacillus (7 ไอโซเลท), Paenibacillus (1 ไอโซเลท), Brevibacterium (1 ไอโซเลท) และ Corynebacterium (1 ไอโซเลท) และพิสูจน์เอกลักษณ์ได้เป็น B. cereus (2 ไอโซเลท) และอย่างละ 1 ไอโซเลทของ B. methylotrophicus, B. pumilus, B. flexus, B. subtilis, B. anthracis, Paenibacillus pasadenensis, Brevibacterium salitolerans และ Corynebacterium liquefaciens โดยมีความคล้ายคลึงของลำดับนิวคลีโอไทด์เป็น 99.33 – 100 % และจัดเป็นแบคทีเรียแกรมลบที่มีรูปร่างแท่ง 10 ไอโซเลท และพิสูจน์เอกลักษณ์ได้เป็น Proteus mirabilis (9 ไอโซเลท) และ Klebsiella pneumonia (1 ไอโซเลท) โดยมีความคล้ายคลึงของลำดับนิวคลีโอไทด์เป็น 99.78 – 100 % นอกจากนี้ยังพบแบคทีเรียกรดแลคติกจำนวน 26 ไอโซเลท ซี่งพิสูจน์เอกลักษณ์ได้เป็น Lactobacillus pentosus (5 ไอโซเลท), Lactobacillus sp. (12 ไอโซเลท), Pediococcus sp. (3 ไอโซเลท) และอย่างละ 1 ไอโซเลทของ Pediococcus pentosaceus, Pediococcus lolii, Weissella thailandensis, W. cibaria, W. paramesenteroides และ Leuconostoc fallax โดยมีความคล้ายคลึงของลำดับนิวคลีโอไทด์เป็น 99.78 – 100 % อีกด้วย จากผลการคัดกรองการผลิตเอนไซม์ไลเพส พบว่าไอโซเลท KM17-4 ซึ่งพิสูจน์เอกลักษณ์ได้เป็น S. condimenti ให้ค่ากิจกรรมของเอนไซม์สูงสุด จึงนำมาศึกษาสภาวะที่เหมาะสมในการผลิตเอนไซม์ไลเพสในอาหารเหลว Nutrient ที่เติม Tween 80 ร้อยละ 1 พบว่าสามารถผลิตได้เหมาะสมที่พีเอช 7 และบ่มที่ 30 องศาเซลเซียส นาน 18 ชั่วโมง นอกจากนี้เมื่อเลี้ยง B. subtilis SS48-5 ในอาหารที่เติม Tween 80 พีเอช 7.5 นาน 24 ชั่วโมง มีค่ากิจกรรมสูงสุด 3.23 U/ml พบว่าสายพันธุ์นี้ผลิตได้เหมาะสมที่พีเอช 7.5 เมื่อบ่มที่ 40 องศาเซลเซียส นาน 30 ชั่วโมง ในขณะที่ Proteus mirabilis PR11-3 มีค่ากิจกรรมสูงสุด 0.57 U/ml และผลิตได้เหมาะสมที่พีเอช 8 เมื่อบ่มที่ 37 องศาเซลเซียส นาน 18 ชั่วโมง